XARDÍN ABERTO A TODOS; PECHADO A MOITOS. O meu pequeno mundo non é público, é un espazo privado aberto en público. Ninguén che manda leelo; ninguén cho prohibe. AVISADO VAS.

luns, 27 de decembro de 2010

Paxariños piadores, cousiñas do meu contento...

...e que Rosalía e as vosas mercedes me desculpen por andar profanando versos.
O caso é que neste último mes dei en andar á procura, cámara ao colo, das xentes de pruma e aire, e sendo que teño prometido a un alumno (aí che van, Moncho) poñer algunhas imaxes de paxariños do brando froixel, aproveito que o Condomiñas pasa por Cedeira e sen outro motivo maior tentarei armar unha entradiña lixeira, e se poidera xeitosa, que nos dea motivos de lecer a ambos os dous e ao tempo a todos vostedes, miñas e meus.


Velaí van.




Aí anda a papuxa das silveiras, que non é papuxo, montada nas pólas do acibro, cando aínda lle quedaban xardós, que agora xa nen limento queda deles, non sendo algún deitado polo chan. Linda a papuxa e lindos os xardós. Ambos os dous do meu pequeno xardín.


Por debaixo do muelle do malecó do Faragullo, rebuscando bichería polas regañas de entre pedras, andaba esta cincentiña, que tampouco é cincentiño. Gostan da beiramar e véselles en todos os peiraos da bisbarra. Case deberían ser consideradas aves mariñas. Afección á marea teñen moita.



Este chaschás, ou chasco, retrateino xa nas poucas luces e moitas sombras do luscofusco, na parroquia de Régoa, lugar das Pontigas, nas ribeiras malpocadas e esbandalladas do Río Condomiñas, que algún día andaron, e na memoria dos vellos aínda van, calladas de fermosura.




Eu, que de paxarería, como de case todo, sei case que nada, supoño que este escribidor será unha femia ou un noviño do citrinella en plumaxe coa farda do inverno, pero deixa a ver, con el, coma con tantos, teño moitas dúbidas. Teño sentido, iso si, que corren co nome de escribidores por ter os seus ovos unhas curiosas raias que mesmo semellan estar feitas pola mao dun escribán con moitas letras estudadas.



E aí quedan dous estorniños rexistrados no cuqueiro, fermoso e ben feitiño Val de Moeche, no que tanto desfruto paseando de vagariño polas súas farturentas terras de panlevar que aínda recenden a trigo e restreba, a esterco e maínzo, a humus e vida, a vizosía e a ledicia enxebre.



Dous buxatos, que miñatos non son, arriba destas letras van. O do alto é das ribeiras do encoro das Forcadas, retratado nas sombras da caída do sol, e ten un froixel de prumas ben fermoso e ben deseñado, nen feito adrede. O dabaixo, anagado nunha mañá que choveu agaceiros, tentaba enxoitarse na clareeira subido no outo dun pau do Parque das Merendas (Area Recreativa, no moderno dialecto da culti cursilería), do Concello de Moeche, non lonxe do lugar de Penasalbas e da súa lindísima e descoñecida fonteliña.


A foto non vale un peso en boa venta, ben o sei, pero que queredes a min deixoume moi bon sabor: nada menos ca unha aguia peixeira levando nas gadoupas un munxe groso e esmorrente que poucos minutos antes gravara eu en video na súa agonía final nas beiras da artificial canle de desaugue do Lago de Lanzós. Pasou en voo baixo axocando a grande bandada das gaivotas, que se mandaron mudar, e nada restou para os telescopios de Paco e Antonio, que chegaron dalí a un pouco.



Este retrato en primeiro plano da testa dunha papoia forma parte, coma todos os santos deste artigo, dunha xeira de probas que dei en facer por ver que tal andaba o tele dunha cámara dixital compacta que andaba a callar. As papoias son gaivotas lindísimas nas que ao mellor non reparamos moito por seren pan de cada día, e xa se sabe o que nos pasa: que non sabemos valorar o noso, e aínda damos en desprecialo. Ao galego, por exemplo.



Gaivoto repousando na primeira mañanciña, e moi ao lonxe, nas areas da moi fozada ría de Cedeira. Cada día hai catro ou cinco gaivotos impoñendo o seu mando macarra nos bandos de láridos. Non sei se é que mirei máis este ano para eles, pero nunca tantos e tan de seguido vira. Pro como non boto contas do gaivotal, é só unha opinión ao pasar, por dicir algo.



Outro primeiro plano, neste caso dunha gaivota clara, que me foi convencendo de que o tele da compacta podería serme moi azosiño para intentar pillar á bichería alada e ir mellorando así os meus arquivos de paxarería, moi fracos e cativeiros. Iranse vendo os resultados. Deixa a ver.


Foto, en color, da plaia da Madanela (ben sei que lle chamades da Madalena), feita en acabando unha saraibada doente que deixou, nos días das frieiras e as abreguías, a plaia de Cedeira toda tapada por un frío cobertor branco, do que saía a úneca lus dun día preto e pecho onde o mesmo mar, escuro e gris, semellaba chumbo lixugado. Raro nestes lares ver as gaivotas na neve.


Nas mesmas pólas do mesmo acibro ca papuxiña asentouse, tamén para papar xardós, este tordo de a diario, o máis común e doado de ver. A milleiros baixaron das europas nestes días da friaxe e da invernía e a canda eles os outros tordos: o malvís e o tordo rei. De todos fixen rexistros e aínda algún mini video, que con sorte algún día poderei enxertar nalgunha póla deste o voso bló.
O paparroibo debe de ser arestora un dos paxariños máis abondoso da bisbarra. Véselle por todos os currrunchos, camiños, silveiras, sebes e montes. Non hai buguío que non visite. Listo, confianzudo, e un chisco insolente, sabe medir moi ben as intenciós dos humanos. Este é da pista que bordea o Lago de Lanzós, ou de Valdoviño, ou aínda se queredes da Frouseira, pero xamais de A Frouxeira.





Esta parella de verderolos son tamén dos arredores do lago, onde andan a cotío peteirando pola beira na rebusca infatigable de algo que levar para o papo. Labourentos e afanosos andan en bandos dacó para aló remexendo pedras e herbas, non sei se coa paixón dos aditos ao traballo ou coas ansias degoadas dos defamados. Cando o bando, escorrrentado, se sube aos salgueiros espidos, compón coas súas siluetas gordechas a imaxe dunha árbore callada de bombillas ás que só lles falta alumear para apampar de fermosura. Unha raiola de sol que entre, prende o milagre de tal beleza.




As pildoriñas, aqueloutradas, rebulen pola orela do mar con pasos curtos e rapidísimos, infatigables, cravando o peteiro na area unha e outra ves, marchando e volvendo, parecendo sempre que máis que pés levan patíns, fuxindo da arrota que chega, acompañando á que baixa, indo e vindo, rebulindo, arrequecéndolles o traballo, parecendo sempre apuradas e atrafegadas. Lindas pildoriñas: a máis cumprida imaxe da ansia no labor diario.



Tamén os chorlitos son xente que gosta da beiramar e dos tarreos limeiros e lamacentos onde percura e atopa a mantenza que lle aproveita. O do alto andaba só polo areal de Vilarrube, no esteiro do Río das Mestas e os dabaixo repousaban na Frouseira. Chama da atención un deles, máis escuro e xardado, non sei se aínda, ou xa, coa farda do vrao.




Este bilurico neboeiro percorría as ribeiras dun cano de auga en San Claudio reparando pouco en min e buscando sen moito éxito algo para encher o buche. Quedou soíño pois toda a parrulada, en baixando a marea, colleu aire e mandouse lonxe, a canle principal do río.



Estas dúas pentumeiras, son femias xa que logo, eran as primeiras da especie que fotografaba na vida. Non moito máis de media ducia delas andaron pola ría de Cedeira, pescando lonxe da plaia e dos homes. Souben delas polo amigo Miguel Fernández que mas sinalou moi ao lonxe nos mares do Sarridal. A cámara fixo o que puido, que non foi pouco.



A parrulada toda anda xa invernando ao noroeste do Noroeste: asubiós, alavancos, cercetas, rabudos... enchen, a canda as gavitas, pildoriñas, biluricos e mazaricos en bandos numerosos os carrizais e as ribeiras do intermareal de Ladrido e Ortigueira. A foto darriba é un exemplo. Tamén ocuparon por un tempo as augas tranquilas e a medio encher do Lago de Lanzós, ate que o concello mandou torar todo o frente de ombús que decoraban e protexían o lago. O balbordo malcriado, e peor ordenado, das motoserras fíxoselles insoportable e largáronse. Eles saberan onde.




Non digo que non queden os mergulladores, digo que estes días non os mirei por onde andaban. Tireilles días atrás uns cliques e puiden sacar algún ca outro santo que se en verdade non son gran cousa son a cousa mellor que teño deles. Fanme moita gracia estes pequenos parruliños que pasan máis tempo baixo das augas que na súa flor. Boliñas de brando froixel.

Esta pega, non sei se pego, manéxase dende hai tempo coa súa parella polos choupos do areal da Madanela e os piñeiros inzados da procesionaria do pé do colexio. Listas coma un allo aproveitan a mínima faragulla que cae da merendiña dos rapaces en dura competencia con especialistas da rebusca como as pombas e as papoias. Especializáronse en música clásica: aos primeiros acordes da Pequena Serenata de Mozart, con que se anuncia dende hai anos o fin do recreo, aparecen puntualmente nas pólas dos piñeiros que bordean o patio do recreo.





E pouco máis. Algunhas xentes retratadas estes días quedaron engaioladas no fondal do disco duro. Unha becacina que rexistrei cando esta entrada xa ía andando terá que atopar mellor ocasión para deixarse ver.
Na presente non queda se non agradecer que sigades aí, máis alá do telón de teclas, e desexarvos que estas tradicionais datas festeiras, trasmudadas polo consumismo na máis incordiante das efeméredes, vos sexan leves e as pasedes coa suave lixeireza do voar dun tuí.

Sede felices, miñas e meus, non amargarse, que xa van pasando e de seguro pasarán.

Tal desexamos para todos vós un servidor e este merlo lambón.
A mandare.

sábado, 18 de decembro de 2010

...SOS...MARMEAS DO RODO...SOS...



O 3 de abril pasado, zoupábamos ao espazo bital (de bites, non de vidas, que tamén) unha chamada de alerta (http://costaartabra.blogspot.com/2010/04/sos-marmeas-do-rodosos.html) sobor da situación dramática que andaba a sofrir a colonia de Corema album (marmeas ou camariñas) ao estar sendo sepultada pola destemida medra da Smilax aspera (silva do mar ou silvamar) que se favoreceu artificialmente pola construción da pista que fende o Sistema Dunar, os marouzós, de banda a banda.

Advertíamos da situación dramática que andaban a sofrir a grande maioría das matogueiras de marmea, a piques moitas delas de desaparecer, en casos temiámonos algunhas xa afogadas, e tan só un reducido número de catro andaban daquela ceibes do apretuxamento da silva do mar.


Levo indo persoalmente a visitar a colonia de marmeas cunha certa regularidade dende hai tres anos. Informara xa o "Ao noroeste do Noroeste" da súa presenza e valor nunha entrada (http://costaartabra.blogspot.com/2009/02/camarinas-marmelas-de-pantin.html), o día 9 de febreiro do 2009, case dous anos van. Xa que logo penso estar en condiciós de poder acreditar que de seguir o ritmo expansivo que a silva do mar anda a presentar, nos prósimos tres anos pode desaparecer a metade das matogueiras de Corema, quedar a outra metade en situación crítica e encetar a seren inzados os pés que até o de agora andan libres da praga, que como tal hai que considerar o desmadre artificioso da Smilax aspera.

Afortunadamente hai una raio de esperanza. A mensaxe de socorro lanzada dende este bló non se perdeu no infindo espazo enredado e baleiro da internete. Un lector do bló, un deses que son o arruallo de calquera, Miguel Serrano, membro do departamento de Botánica da Facultade de Farmacia de Santiago de Compostela, investigador que pesia a súa xuventude ten xa un importante curriculum de logros e achádegos, deu en recoller o SOS que lanzáramos e fixo as xestiós pertinentes perante dos organismos oficiais.



Solicitouse dende esas instancias da Xunta, presididas por Suso Santamarina, e para poderen actuar, un pequeno informe da situación. A 15 de decembro do 2010 presentouse no departamento conseguinte unha "Solicitude de intervención medioambiental na Plaia do Rodo, parroquia de Santiago de Pantín, Concello de Valdoviño" con motivo de "ameaza á conservación da poboación de camariñas". Nela temos postas fundadas esperanzas de conseguir unha actuación oficial eficiente e rigorosa, que conceda oportunidades de futuro á valiosa colonia de marmeas da Plaia do Rodo.


A solicitude, aparte de Miguel Serrano, vai avalada coa sinatura de tres dos máis importantes botánicos da Galizia: Roi Carbajal, Santiago Ortiz e Juan Rodríguez Oubiña. Aí é nada. O noroeste de Noroeste estará en débeda sempre con eles. Non en balde dannos a coñecer, describíndoas por vez primeira, entre outras á Centaurea borjae e á Crepis novoana. Que tan eminentes coma prestixiosos botánicos, de campo e laboratorio, cimeiras da investigación galega, defendan coa súa presenza esta solicitude debería de facer reflexionar e actuar as autoridades medioambientais.



No capítulo de antecedentes da solicitude aclárase que Corema album (a marmea, a camariña), é unha especie botánica con pouca presenza na Galizia, territorio onde acada, precisamente no Rodo, o seu límite norte de distribución natural.


Asimesmo dise que se ten constatado historicamente unha progresiva regresión e diminución dos números de exemplares da de por si coreña poboación galega.

Obsérvase que se certamente non está incluída no Catálogo Galego de Especies Ameazadas (Decreto 88/2007) si figura entre as especies de interese relacionadas sempre dentro dos espazos protexidos galegos, e que como tal a considera a mesma Xunta de Galicia nas súas propias publicacións.


Lémbrase que a comunidade vexetal que conforma Corema album está tipificada polo Ministerio de Medio Ambiente como Hábitat de Interese Comunitario no anexo I da directiva 92/43 da Comunidade Económica Europea.

Déixase anotado tamén que o IPCC (Panel Intergubernamental para a Mudanza Climática) recomenda ás administraciós competentes que extremen as precauciós sobre as poboaciós finícolas de especies importantes cara a conservación da biodiversidade, caso das marmeas do Rodo, que, díxose, son o límite norte mundial de distribución natural.

E finalmente recórdase que a poboación de Corema album do Rodo é actualmente moi cativa, non máis de 20 exemplares; que se ten constatado a diminución do número de exemplares e que a actual poboación está a sofrir nos últimos anos a seria e agresiva ameaza da Smylax aspera.

Relátase tamén como a apertura da pista que fende o marouzón de banda a banda, modificou as condiciós microclimáticas, establecendo unha protección que mitiga a influenza do vento avrego e provocou a devexetación, compactación e nitrificación das zonas colindantes o que lle ofreceu á silva do mar a posibilidade de actuare como especie oportunista, acadando un crecemento desmesurado que deu en formar sebes e silveirós cobrindo e afogando ás especies circundantes.

Exponse o feito incuestionable de que entre as poboaciós máis afectadas está a de Corema album, da que só 4 exemplares están libres da silva do mar; que a grande maioría presenta un alto grao de afección e que moitos outros están practicamente afogados, incapacitados para un crecemento vexetativo normal e amosando tan só uns poucos e desmedrados gromos.


É por todo canto vai exposto, polo que os asinantes da solicitude requiren ao Servizo de Conservación da Biodiversidade, dependente da Consellaría de Servizo Rural da Xunta de Galicia unha actuación urxente sobre as poboaciós de camariñas da Plaia do Rodo.

Expoñendo finalmente a opinión de que tal actuación debería incluir unha poda urxente e coidadosa das sebes de Smylax aspera alí onde estea a afectar as matogueiras de marmeas. ( E, amplío eu, como se pode apreciar nas imaxes, tamén as de Ossiris alba)
Que debería de facer un seguimento continuado da evolución das poboacións, sexa para certificar a persistencia do problema ou a súa erradicación definitiva.

Que se debería restrinxir o paso das persoas por entre as matogueiras de camariña, co obxectivo de evitar a compactación do solo e a alteración do hábitat. (Engado eu que ao mellor para evitar o roubo: teño documentado graficamente a desaparición dun pequeno pé de Corema album).

Que sería conveniente a instalación de paneis informativos que socializasen e fixesen comprensible a importancia ecolóxia das marmeas do Rodo e do seu Sistema Dunar, tanto per se, canto por seren o límite setentional de distribución mundial de Corema album.

E finalmente que se avalíe a medio prazo a capacidade da especie para manter a súa capacidade competitiva e a viabilidade das súas poboaciós, tomando as medidas oportunas que garantan a súa pervivencia, e aínda a súa capacidade de aumentar efectivos.
Velaivén un raio de esperanza, xa dixen, para as marmeas do Rodo. Agardemos agora que do sentido ecolóxico da administración actual (que xa ten demostrado o seu acerto na Costa Ártabra erradicando o carpobrotus e pelexando duramente coa cortaderia) saia a decisión, que sería sabia, de protexer as camariñas do Rodo.

Teño para min que coa simple análise visual en directo da situación no Rodo de calquera das autoridades responsables, aínda máis que coa solicitude de actuación, moveríanse as conciencias políticas necesarias coa celeridade que o caso require.
De non poder ser, aí quedan esta xeira de imaxes tomadas neste presente mes de decembro. Agardo que poidan ser suficientemente explícitas, pesia ao pouco talento do autor.
E queda a cousa acó.
Mil gracias mil a todos, pro moi especialmente aos eminentes profesores e investigadores do Departamento de Botánica de Facultade de Farmacia da Universidade de Santiago de Compostela, Roi Carbajal, Santiago Ortiz, Juan Rodríguez Oubiña e moi especialmente a Miguel Serrano, de quen naceu esta iniciativa protectora e garimosa para as marmeas do Rodo que devén en ser un raio de esperanza, portador da raiola de luz necesaria para vivificar as esmorrentes camariñas de Pantín.
Non teño dúbidas que así ha de ser.
A mandare.