XARDÍN ABERTO A TODOS; PECHADO A MOITOS. O meu pequeno mundo non é público, é un espazo privado aberto en público. Ninguén che manda leelo; ninguén cho prohibe. AVISADO VAS.

luns, 31 de xaneiro de 2011

Salada de lembranzas quentes

Sendo como é o caso de sere servidor un friorento sen cura, chegadas as frieiras e abreguías (do febreiro felepeiro máis) dou en criar unha conxelada ferveduría de estranías, señardás e saudades polos tempos quentes e luminosos do ano: sospiro polas mañanciñas de maio, polas doce do mediodía de xuño e polos calimosos seráns do agosto.



Tanto degoiro pola caloriña da luzazul do outosol do vrao, que dou en alivar as friaxes das escuras horas do inverno co repaso lembranzoso das imaxes obtidas nos días claros e quentes do ano, que para máis andan preñadas de entretidos intres recheos de miuda bichería variada.



Pode darse o caso de serdes alguén de vós malados desta mesma maladía. Se fose así, para enganar as fríxidas horas de inverno, e facelas pasar lixeiras, dou hoxe en ofrecervos unha mostra da miña recurrente automedicación: unha salada de lembranzas quentes, na seguranza de que, se non cura, mal non fai e, como se sabe, o que non mata, engrosa.


Velaí vai esta salada sen alface.



Vede acó a un Platycerus spinifer, se non fose o caso de sere o Platycerus caraboides, que ao mellor sí. Xénero escasísimo e de moi poucas citas a pesares de estar presente nas catro provincias galegas. Vai por iso citado no Libro Rojo dos Invertebrados de España, advertíndose nel da escaseza de datos. Só en tres ocasiós na miña vida puiden ter a oportunidade de miralo e fotografalo; dúas na mesma localización: unha das últimas selvas macaronésicas do noroeste do Noroeste e a terceira polo cantil de Teixidelo. Non vexades nel un bicho máis, non o é. É un grido vindicativo, na defensa da riquísima biodiversidade da nosa bisbarra, berrado dende a encoirada coraza deste rarísimo lucánido. Xa entrou nos ingredientes doutra salada. Sábeme.




As moscas nunca foron xente da miña devoción. Pro ultimamente ando cambeando a opinión de fealdade e suciedade que tiña delas: coñecer aos sírfidos axudoume moito. Pesia a todo é unha das ordes de insectos que menos teño visitado. As tres do santo parécenme moi cuquiñas. Vou arriscar unha clasificación logo de andar mirando delas pola internete adiante: familia, Tephritidae e punto. De xénero e especie xa falaremos, se me apuntades algo, mellor.




Aí arriba queda unha femia de Panorpa communis (a famosa mosca escorpión que nen mosca nen díptero é, se non un neuróptero carnívoro especializado na captura e no consumo de vermes), repousando na face dunha abeluria, estralote, milicroque ou como queirades chamarlle a Digitalis purpurea que para a ocasión non é un corriente exemplar púrpura, senón un sorprendente exemplar albino. O albinismo é un fenómeno común pero escaso no mundo vexetal. Posúo unha colección non moi abondosa de especies vexetais con floración alba. Algún día protagonizarán unha entrada neste o voso bló. Palabra.





Vendo a este simpático gurgullo pasearse cachazudo polo fío de veludo dunha folla de carballo, poucos pensarían del que é o terrible depredador dos bosques de eucalitos, o temido devorador da riqueza dos especuladores forestais, o terror dos inzadores eucaliteiros, o pesadelo dos insensibles destrutores do bosque autóctono. O meu ben querido Gonipterus scutellatus. I love you, gonipterus.




Vede a vigarrada eiruga, papurrón chámalles graficamente Carré Alvarellos, dunha das máis fermosas e escasas polboretas que revoan os ceos da bisbarra, a Papilio machaon, que, de que eu saiba, non porta por acó nome de seu, pero que noutrures, terras da Estrada e de Montes, Marcial Valladares dixit, pode correr co ético nome de boíñas, aplicable xenericamente a calquera outra volainiña, bolboreta ou volalla que revoe rebuliceira. Velaí outro termo para denominar as pampurriñas. Pode andar asemesmo co nome de galo, aplicable na Galizia as pamponas grandes e de cores rechamantes, tal a Iphiclides podalirios, coa que comparte xénero e revoar polas abelendas, terreos incultos e salvaxes nos que se ven grande cantidade de pamberetas, barboletas ou velonias, a escoller, que o problema do galego non é a carencia de palabras, é a carencia de galegos.




Crisopherla carnea é o nome científico deste delicado neuróptero de transparentes azas azuis e corpo verde esmeralda que adoita deixarse ver polas campías en flor, abelendas dixémoslles hai un pouco, de numerosos biotopos do noroeste do Noroeste. Téñome cruzado con elas no ouzal, nos marouzós ou nas campas de herbas, sobre gramíneas, coma no santo, discutindo entre sí nos copos das umbelíferas ou confundíndose no verdor dunha uz. Sempre, un galano de ledicia verdazul.



Aí queda, dacabalo dun Polygonum hidropiper, un Leibonum rotundum, un arácnido que non é unha araña, é un opiliónido, con oito longuísimas e finísimas patas, das que ao da imaxe xa lle falta unha, e que pesia ao seu espectacular aspecto pasa moi desapercibido das xentes humanas, que non o captan, sexa por cegalas a estendida aracnofobia, sexa porque no monte non miran onde poñen os pés. O opiliónido da foto, se vos fixades ben, leva unha carrachiña laranxa nunha das patas. Ao mellor por iso perdeu a que lle falta.





Primeiras luces dunha morna mañanciña de maio nun campío non lonxe da miña casa. Despreocupadas das agudas agullas dun Cirsium vulgare, unha lamachiña e unha caricola disfrutan das primeiras calores do día e do último orballo da noite. De lamachas, lesmas noutrures, pouco sei ou non sei nada, esta seguramente será unha crianza de Arion sp. pero isto é como dicir nada. E da caricola, caramecha noutrures, penso que é unha Helix lucorum pero certeza non teño nengunha, así é que se anticipan gracias polas vosas recomendaciós taxonómicas.





Froitos madurecendo do Arbutus unedus, unha fermosa árbore, da familia das uces mira tí, que pouco a pouco vai desaparecendo e xa moi poucos a saben recoñecer, aínda vivindo na aldea toda a vida. Iso me pasou este ano cuns paisanos dunha aldea de Santiago aos que atopei nas ribeiras do Ulla, non lonxe da fervenxa do Toxa, que querían pillar uns froitos para ver de semillalos na súa casa, tanto lles chamaban a atención. Máis admirados se quedaron ao saber que eran comestibles, que formetan no bandullo e dan unha lixeirísima, ou non tanto, borracheira. E esmilagrados de todo, ao saber que os nomes galegos son érbedo, esbedro ou albedro, e que de aí veñen os moi numerosos topónimos Esbedral, Esbedreira ou Albedro. O que sempre me deu en pensar que entre eses iñoradores debería figurar o alcalde Paco Vázquez, pois se non non se entende ben que non teimase por cambearlle o nome ao aeroporto de Albedro e turrase por alcumalo Aeropuerto del Madroño de La Coruña.





Dous froitos do Taxus baccata, o teixo de toda a vida do que xa non van quedando mostras. Na bisbarra poucos se ven, e en estado natural escasísimos. Plantados en xardíns e ás beiras das casas, algún máis. Nas Somozas hai uns cantos de moito mérito, retallados de maneira admirable e asombrosa polos seus donos. Lamentablemente os dous máis sobranceiros andan arestora esmorecendo e mal coidados ao falecer os artistas retalladores que os construíron: digo ben, construíron, un deles ten entre as súas pólas un banco circular e unha mesiña e serviu de cenador veraniego. En Teixido e Teixidelo, se queda algún será de casualidade. San Andrés do Eucalito, na hora.





Aí queda Dona Manuela facendo garda no seu curruncho do Rio Condomiñas, soportando aos paseantes diarios que dende que deron por construír ao seu carón un paseiño do colesterol (consumimos o mundo para volvernos grosos grasos, e agora desfacémolo para deixar de ser grasos grosos), aumentaron exponencialmente e xa non pode vivir sen ter que soportar o paso apurado dos humanos víricos e dos seus amos perrunos, que os encadean a unha corda.





Hidrometra stagnotum, me parece a min, desfrutando da vida montados na lixeira tensión superficial das augas do Río das Somozas, pero podería ser calquera río, deslízanse en todos. Hai moitos meses xa que estes son os zapateiros que mellor me cadran.





Dúas flores da amora, Rubus ulmifolius, amosando a beleza presente en todo o mundo natural, mesmo no máis corriente e coñecido, no de a diario. Anda aganchando polos seus pétalos un membro da familia Oedemeridae, seguramente un Oedemera nobilis, macho, xente que nunca anda moi lonxe das correntes de auga e das zonas húmidas. Ata cerca de 70 especies diferentes hai en Europa, na terruca nosa algunhas menos. Eu debo de ter media ducia, seascaso.



Escribín arriba que non sei moito, nada, de malacoloxía. Segue sendo certo. Pro a foto que ilustra é un deses momentos que se poden ver raramente: unha cópula das hermafroditas lamachas, ensinándonos a xeométrica composición que adoitan, por ser exactamente iguais dende o punto de vista sexual. As formas brancas e globosas son os órganos sexuais de ambas. Algunhas especies elaboran complicadas e moi vistosas actitudes reproductivas dignas de ser vistas. Buscádeas na internete. Ídesvos sorprender, de certo que si.



E polo de agora nada máis. Xa vai o inverno pasando, a Candeloria chegando e como ben se sabe "Cando a Candeloria chora, medio inverno vai fóra, e chore que deixe de chorar, medio inverno ten que pasar".


Pois iso, que a seguir soñando cos doces menceres de maio.




Mil gracias mil, miñas e meus. Ata outra mellorada


A mandare.

13 comentarios:

  1. A ver, esta superentrada dá moito chanse. Imos proceder por orde de aparición:

    1.O PLATYCERUS, pódese considerar un tipo de escaravello? Eu teño un disecado parecido a este pero con cores verdes e azuis metálicas e moi intensas sobre fondo negro tamén brillante.

    2.As moscas estas non son as comúns, verdade? Nin son os moscóns zumbóns.

    3.Así que tamén hai estraloques brancos? Incrible!

    4. O gurgullo que ataca os eucaliptos pode considerarse desde este momento tamén amigo meu.

    5. A eiruga colorida esta seguro que dá unha bolboreta magnífica. Que marabilla a cantidade de nomes cos que podemos chamar ás bolboretas en Galicia. Iso é o bo de conservarmos todas as nosas falas, o caudal léxico é impresionante. Sabes como din en euskera bolboreta?: MIXIRICA. Lino nunha novela de Bernardo Atxaga.

    6. A Crisopherla carnea é un cabaliño do demo, non? Esta é delícadísima. Parece que leva unha capa de encaixe.

    7. Entón suxires que o opiliónido quedou sen unha pata por culpa da carracha?

    8. O érbedo tes razón que é difícil atopalo. Na ría de Vigo, perto de Arcade, hai unhas illiñas peladas que lle chaman Albedosas, disque o nome lle vén deste arbusto. En Portugal fan unha augardente cos froitos e chámanlle CAXAXA.E non esquezamos que en castelán é MADROÑO,en portugués MADRONHO, que curiosamente forma parte do escudo do gran MANDRIL.

    9. O Teixo é unha árbore prodixiosa, unha das máis lonxevas da Europa. Na antiguidade celta era considerada unha árbore sagrada. Recentemente descubríronselle propiedades para combater o cancro. Disque onde hai teixos, hai moita enerxía positiva.

    10. En Teis, no inverno, aparecen pequenas garzas brancas e grises nas praias. Parece mentira, tan cerca do Corte Inglés.

    11.Ao Hidrometra, nós de pequenos chamabásmlle sapateiros.

    Sobre as flores das silveiras, que veñan pronto. E sobre as lesmas en acción, parece incrible que sendo autosificientes sexualmente, se interesen por un acoplamento en parella.

    Ben, como ves sigo flipando contigo, Rafael, que nos traes palabriñas e realidades que están aí pero que ás veces esquecemos.

    Gracias por lembrar que hai que fixarse.

    ResponderEliminar
  2. Olá Rafilla, espectaculares as fotos, coma sempre. Quédome especialmente coa do gurgullo polo espectacular cromatismo e coa da eiruga da Papilio, pola súa rareza. Gracias por obsequiarnos coas túas reflexións e coas túas fotos. Por certo, comparto contigo nos meses de primavera e verán esa pasión polas moscas, que nunca deixan de sorprenderme. Practicamente cada día que saio ao monte descubro algunha especie que non vira antes, e iso dende logo é un premio para a curiosidade desperta. Unha aperta do teu amigo Miguel.

    ResponderEliminar
  3. MOi boas, xente...
    Obrigadísimo polos loubas, non hai que pasarse, e aínda máis por investir o voso tempo en agrandar este bló. O mellor dun bló fanno os lectores, acredito.

    O platycerus é un escarabello (coleóptero) da familia lucanidae, primo pois da vacaloura, escornabois ou alicornio.

    Non as moscas non son "das da casa", teño algunha idea sobre o xénero e a especie, pero seguranza pouca, así é que así queda.

    Moi boa a precisión de MIXIRICA para a pampona, (que certamente e moi fermosa), digoio por que en galego MIXIRICA siñifica persoa delicada e sensible, na miña terra MIXILICA...as conexións cantábricas entre a lingua galega e a linguaxe dos bascos andan aínda por descubrir.

    Non coñecía o nome de CAXAXA, para o tarraxe de esbedro. A broma final de Aeropuerto del Madroño de La Coruña, viña para dicir que así se lle chama en castelán.

    Non, a crisoperla non é un cabaliño do demo (odonatos) é un neuróptero, unha orde moito diferente.

    ResponderEliminar
  4. Miguel...esperemos que agora que a vida retorna a rebulir teñamos ocasión de darnos algunha volta para compartitr observacións e horas de vida.
    Outra forte aperta para tí.
    Saude e sorte.

    ResponderEliminar
  5. Fermosas fotos,quedei tonto mirando pola rede videos do particular camasutra das limachas.
    Papilio machaon,fermosísima e imnotizante tanto a bolboreta como a eiruga,atopeime con ela pola Capelada e nunca a atopara polo Barqueiro, ata este verán que entre tres eirugas me comeron a ruda toda,agora fican empupadas nunha pedra a carón da enclenque pranta. Eso si, cobreilles a desfeita cunhas discretas fotiñas jeje.
    un saudiño.

    ResponderEliminar
  6. Olá Antonio...gosto de verte de novo por acolá...o mesmo me pasou a min co camasutra (sustituir o k polo c ten a súa lóxica...)das lamachas, pampo, mudo e reflexivo me deixaron.
    Dis que tes casulos da macaón?...aproveita para rexistrar a eclosión, non se pode fotografar todos os días...efectivamente a ruda é unha das súas plantas nutricias...a ver se nos miramos.
    Saúde e sorte, unha aperta.

    ResponderEliminar
  7. Pois si, Tentarei recoller o momento, inda que ne gusta teño moito que aprender para que as miñas fotos saian como as que ti nos pós. Pero bueno, practicarei canto poida,estaría xenial ter fotos dos mesmos exemplares nos seus distintos estadíos.
    Un saúdo Rafael.

    ResponderEliminar
  8. Sintoo Rafael, pero hoxe, desde o aprecio que che teño, toca discrepar:

    Por suposto que non considero amigo nin aliado nin nada parecido ao bicho que papa os eucaliptos, nin considero digno de aplauso que naide vexa gracia na existencia dese problema, pois lle está causando perdas a moitos veciños. Veciños que son xente honrada, nin especuladores, nin ecoterroristas nin nada parecido, normalmente todo o contrario.
    Xa fixen algunha entrada no blog e vai haber para máis…
    Os problemas dos eucaliptos, que os hai, non se solucionan polas bravas (aínda que lle gustaría a moitos que despois “queren ir de guais”) senón con boa xestión e coñecemento do campo, que ningún político de todos os que levan pasado foi capaz de demostrar.
    Non vivo dos eucaliptos, pero si que son unha boa axuda en moitos momentos, non pretendo facer demagoxia nin nada parecido, so decir a verdade: quizais gracias a que de vez en cando se poden tirar uns poucos camións de eucaliptos podo ter a formación suficiente e os medios para poder estar escribindo isto agora, podo ter a oportunidade de rematar por fin unha carreira universitaria cando xa estou moi pasado de idade e tería que ter abandonado para estar traballando, e quizais o máis importante medioambientalmente: son imprescindibles para poder manter unha granxa de vacas, que pacen varios centos de ferrados que así se conservan, cunha diversidade de flora e fauna que xa quixeran en moitos sitios, e que de non ser polo complemento dos eucaliptos non é que non fora rentable (que xa non o é) é que xa sería imposible de manter e habería que abandonar todo, e iso non é bon, por moito digan os que pensan o contrario.
    Que hai outros que usan os eucaliptos do avó para comprar un GTI/TDI/cochazodemodadomomento e andar por aí as noites dos sábados, e plantaron os campeiros das vacas e as hortas ata o curral da casa, pois tamén, pero non somos todos.

    Como sempre, o resto das explicación e fotografías, para imprimir e encuadernar.
    Un saúdo

    ResponderEliminar
  9. Bos días Juanama...obrigadísimo por tan sentida, longa e sinceira opinión.
    Eu estou dacordo contigo en todo o referente a oportunidade económica que o eucalito brindou a numerosos galegos, precisamente deses que poucas veces poidern ver o carto real nas maos.
    Aí é verdade, e tes toda a razón, en que fixeron un grandísimo servicio social.
    O sentido dos meus amores polo gonipterus, máis humorísticos ca reais, ao fin é unha especie invasora que veu a canda o eucalito, era volver a denunciar o monocultivo empobrecedor e arrasador (aí non estou dacordo co teu argumento de que é un protector da biodiversidade ¿e que cando non había eucalitos non había vacas? ti ao mellor non te acordas, pero os pastizais, son outra reforma moderna do monte, onde se roturou o ouzal, de biodiversidade extraordinaria, e apareceu a herba, máis pobre. Eu daquela era moi partidario dos pastizais, parecíanme unha modernización "á suiza").
    Estarás dacordo comigo que non todo o monte pertence a pequenos propietarios. Existe xa o grande latifundista eucaliteiro: chámase NORFOR e ten mercado, roturado e sementado de ecalitos cotos enteiros, mesmo os abonan con química.E non é o único latifundista, outros que no están tan vinculados a Celulosas de Galicia, son empresarios comarcais, moi honrados ate que se demostre o contrario, que teñen asemesmo roturado ouzais enteiros da Serra da Faladoira, e repoboado todo do empobrecedor eucalito.
    ¿Viches o Val do Mera? ¿Onde van as fragas macaronésicas? ¿Viches o Val do Sor? Porqué os propietarios, acó e aló sí pequenos propietarios, non respetan as lindes públicas? ¿POr que chegan os eucalitos á beiramar e as beiras dos ríos? ¿Por que non os multan? ¿Acaso a necesidade de dar estudos, ou BMW, aos fillos xustifica este latrocionio descarado?

    E outra máis ¿está demostrado que a xestión dunha fraga da menos cartos aos privados que o arrumbe de eucalitos?

    Sabes que eu estou a favor dunha lei reguladora da plantación de eucalitos e que acabe dunha vez con este noxento liberalismo de deixar facer o que cada quen queira: co del e co que é de todos.

    E bueno voume indo a traballar, que me vai sendo moita hora.

    Unha aperta, Juanma, non perdas as mañas.
    (Temos unha merenda pendente)

    ResponderEliminar
  10. A merenda non nos vai chegar a nada, jejejeje, temos moito mundo que areglar.

    Non digo que sexa protector da biodiversidade directamente, pero si indirectamente, como renda complementaria de explotacións que sí o son, e que de non ser por ese complemento terían desaparecido en moitos casos, con consecuencias peores que a plantacións dos eucalitptos. Tamén digo o contrario, que moitas veces foron a causa da desaparición das vacas, hortas, etc...pola comodidade que supón ter todo plantado de eucaliptos. E tamén digo que aos que aínda seguimos, estes eucaliptos que están onde non deben so nos causan molestias e problemas.
    Antes, era diferente, non había pastizais, que por certo, fixéronse polas bravas nos terreos roubados aos veciños (quizais alguen debería ir pensando en restituir as terras aos lexítimos propietarios...), o que había era monte baixo aproveitado por centos de ovellas que hoxe desapareceron da Capelada.

    Claro que vin todos eses sitios, e ben sei o que se coce en moitos deles, pero a culpa non é da árbore, que é a que se demoniza, a culpa é de quen o fai mal e de quen llo deixa facer.

    A necesidade dos estudios , do BMW (que foi un Panda no meu caso...) pode que non xustifique, pero si que explica, hai que verse no caso, non se lle pode pedir á xente que renuncie a algo cando non se lle ofrece nada a cambio. E non se ofrece nada.

    Unha fraga da moitos menos cartos (ou ningún), en gran parte por culpa deses urbanitas que van de ecoloxistas, que nos peores dos casos chegan a ter algunha responsabilidade, e che poñen todas as trabas do mundo cando tes que cortar un carballo ou un castaño para facer estacas, ou vas buscar un tractor de leña, polo que non compensa o papeleo e vas comprar estacas de importacion tratadas con productos químicos, moito máis ecolóxico, onde vai parar...Hoxe por hoxe, para o pequeno propietario é case imposible sacar proveito dunha fraga, así de claro.

    Oxalá desapareceran de onde nunca deberon estar, coincido con moitos, pero non por plagas nin nada parecido, senón porque a xente volvese ao campo, puxera todas esas terras a producir, e houbera hortas, plantacións de forraxes, de cereais, pastos con vacas, cabalos, ovellas...pero me xogo algo a que ningún dos máis fervorosos militantes antieucaliptos están dispostos a iso.
    Eu tamén me vou poñer co meu, que xa foi moita a pausa.
    Saúdos!!!!

    ResponderEliminar
  11. Olá Juanma...pois iso, ponte duro co estudio e así aínda has de aforrar uns cantos ferrados de eucalito...

    Penso que andamos coincidindo de máis nos plantexamentos como para que a merenda nos dure moito. A excesiva burocratización da xestión da fraga, da que non dubido nen un só intre, ten paréceme unha causa: a súa extraordianria escaseza e a necesidade social de gardalas. Diferente habería de ser en caso de estar a situación revertida: todo o eucolital virado nunha fraga e as poucas fragas feitas eucolitais; ao mellor daquela para o que poñían moito papeleo por diante era para recoller unhas follas de eucolito para facer vafos.Seguro. Pois non quero caer na ecoparanoia e pensar que se poñen tantas trabas a xestión da fraga é para fomentar a plácida e neoliberal xestión do eucolital.


    De seguro debe de haber alternativas a plantación de eucalito: andei non hai moito por a Galecia do Sur, o Parque Natural de Montesinho nas terras portuguesas de Vinhais: asombrei coas plantaciós de soutos de castiñeiro. Digo coas plantaciós, non cos soutos. Creemo, miles de castiñeiros noviños
    ben plantados, con guías, protectores, sementeira, terra gradada, ben espaciados...Naturalmente non sei nada de agricultura económica, pero palpei unha bisbarra enteira cuia economía xira arredor dunha árbore nobre e dos seus froitos: a castaña e a madeira. A grandísima tixola magosteira que adorna unha das redondas de entrada a Vinhais da proba delo.

    Aí vin eu que da nosa economía non somos nós os donos. Alguén decidíu dende algún despachito de poder que a nosa comarca debería suministrar pasta de papael a toda Europa e os residentes, a calar e comerse as migallas: eses catro, ou catrocentos, euros que lles sacamos aos eucalitos que, coma sempre fumos pobres e necesitados, parécennos unha bendición da xenerosa liberalidade dos amos.
    E marcho ate a Herbeira, a ver se miro ao grupo de nivalis que anda por aló.

    Apertiñas, meu...(a ver se a merenda non pasa deste ano, que por certo se seguimos amañando o mundo dende acó vaisenos a ver moi reducida)

    ResponderEliminar
  12. Estame decindo a moza: "Boh, deixade de borear, se estades decindo o mesmo...si es que os va la marcha...!"
    A ver esa merenda se dentro de 2 ou 3 finsdesemana, que teño bichería q enseñarche...
    Saúdos

    ResponderEliminar
  13. Sí ten razón, vainos a marcha... e discrepar discrepamos, pro coincidir tamén.Chamámonos e organizamola en privado, se non deixa a ver se non can convidados de máis...por certo din cos escribidores nivais fotografeinos e disfruteinos ata que se me arrefriaron os dedos e non daban negociado os mandos da cámara. A ver se lles fago unha entradiña.
    Saúdos para a señora.
    A mandar.

    ResponderEliminar