XARDÍN ABERTO A TODOS; PECHADO A MOITOS. O meu pequeno mundo non é público, é un espazo privado aberto en público. Ninguén che manda leelo; ninguén cho prohibe. AVISADO VAS.

venres, 4 de maio de 2012

S.O.S... Porcos bravos...S.O.S.


As cucas xanzás da Capelada, Gentiana vernaúnica colonia galega desta fermosísima flor de outa montaña, que deberían ser con todo merecimento, por lindura e rareza, símbolo icónico da nosa serra, e das que xa falamos neste blo (lembrar) manteñen aínda hoxe un número de poboaciós viables nas campas do cimal dos cantís, dende o Vico ate o Ortegal. Pro saberase por canto tempo.


Un perigo, impensable non hai tantos anos, tenas ameazadas de morte e extinción se un andazo non couta, ate límites razoables, a extraordinaria superabundancia de porcos bravos, Sus scrofa, que coma unha maldición bíblica tense abatido na última década sobre a biodiversidade botánica da nosa serra, e de Galizia enteira, ate o punto de se converter xa nunha praga con todas as maldiciós e pasando a ser a  maior ameaza actual pra a sobrevivencia da única botánica galega que está declarada polo Ministerio de Medio Ambiente, "de importancia excepcional" para o mantemento da biodiversidade.(Lembrar)


Dou en visitar cunha regularidade cronométrica o alto da Herbeira durante o mes de abril. Poder ver un ano tras outro nacer entre a herba, ainda apallarada, apenas verdecida, eses gromos de intenso anil índigo, esas pinguiñas de ceo en noitesía, ese recendo floral dun soño mariño, paréceme un galano da vida que estou na obriga de gozar, afogado nunha confusa vertixe superticiosa que me dá a pensar que se ninguén as mira,  se ninguén as acariña con olladas amadoras, elas hanse murchar de tristura e en calquera hora deixaranse morrer de esquezo e soidade, queimadas pola xeada negra dun orballo de bágoas de desamor humano.

Pero non vivimos tempos líricos: nunca poiden imaxinar que morrerían  papadas polo porco.


Certo: o porco bravo tamén visita, e con mellor regularidade cronométrica e maior frecuencia, o Alto da Herbeira e alí, usando os chavellos coa  precisión dun bisturí cirurxán especializado en levantar a pel,  vai destrozando  a fráxil e delicada toneira de herba e raiceira na que se crían as xanzás e devora toda canta raís ou cebola ula, deixando as campas trasmudadas nun siniestro total botánico, e, a semellanza das desfeitas dunha guerra, nunha metáfora cruel da memoria dun campo atilano.


Os danos son evidentes e preocupantes. Nos últimos tres anos teño constatado anualmente a desaparición de numerosos pés de Gentiana verna mor do traballo fozador do porco. Ate non hai moito a colonia de xanzás da Herbeira era numerosa, tendo recontado servidor cerca dun cento de pés tres primaveras atrás. Número que ano a ano veu diminuíndo ao compás das  fozadas do porco, que se fixeron asemesmo máis frecuentes e extensas.

As que aínda sobreviven é tan só por unha extraordinaria casualidade.



Arestora o número de pes de xanzá no Alto da Herbeira pode non chegar ás dúas ducias. Este ano, en dous recontos que fixen, non atopei senon oito grupos, pro supoño que poda haber algun máis. Xa digo, moi preocupante. Moito. As que poideron sobrevivir fixérono unicamente por pura sorte. Ate cando?


De momento o porco dá en chegarse máis aos Altos da Herbeira, pro as súas fozadas devastadoras aprécianse, cada ano con maior extensión e frecuencia, en moitos outros ouzais da serra onde aínda alumbran as xentís xanzás. Nas faldras do Limo que baixan a sureste observei entristecido este ano amplas desfeitas totais da toneira nalgunha ca outra das vellas cortiñas do centeo que amuradas de pedra pra se defenderen do vento, aínda hoxe se poden contemplar, deixadas e a medio caer.



Se a actual inflación de porcos segue a se manter e as autoridades e o movemento ecoloxista non toman conciencia, (coma xa fixo o tecido social), só será cuestión de tempo, e non moito, que a extraordinaria biodiversidade da bisbarra, boqueando xa mor do monocultivo do eucolito, morra definitivamente. Temo non ser alarmista.

E digo  que está en perigo de sobrevivencia a  biodiversidade botánica do nororeste do Noroeste, ese tesouro de alfaias ártabras, e non só a presenza das valiosas xanzás xa que   orquídeas, iridáceas, alliums, amarilidiáceas e toda canta especie posúa cebola que sexa saborosa e do seu gosto, está arestora en serio perigo de desaparición.


Os porcos bravos, acobillados en grande número no inmenso eucolital, non tendo fraguíos ou soutos onde manterse de landras ou castañas, teñen por forza que rebuscar nos únicos eidos que lles ofrezan algo que petiscar: ouzal, marouzón... ou algúns dos poucos tarreos labradíos que aínda algún ca outro heroico agricultor  dá en  sementar.


Pro os únicos territorios que na nosa bisbarra quedaban aínda enxebres e alonxados do esmagador monocultivo eucaliteiro, ouzal e areeeiros, criadores ambos os dous dunha riqueza botánica sen par, sufriron nos últimos tres anos un ataque devastador das fuciñadas dos porcos.


 
Advertíramos xa dende este blo e dende o primeiro artigo que publicamos alá en decembro de 2008, de que a plaga do porco, así a definíramos,  erguíase coma unha ameaza certa e inmediata sobre a extraordinaria riqueza  botánica do noroeste do Noroeste: "sombras dunha peste que anda a voar sobre a flora autóctona do país". Hoxe as sombras, desgraciadamente, son xa o corpo dunha desfeita irreparable que se abateu con forza sobre a fráxil e delicada toneira de brión dos areeeiros.


Denunciamos a situación en todo canto foro, conversa ou discusión nos deu a oportunidade de expresarnos. Mesmo ao pé do areerio de Vilarrube con autoridades, gardas e membros do movemento ecoloxista espuxemos a necesidade urxentísima de poñer couto as desfeitas do porco. Preguntóuseme, non direi que sen sorna, se eu, xa que logo, estaba dacordo  cos cazadores. Lembro dicir que non, que os cazadores querían deixar un número amplo de animais pra poder seguir dándolle gosto a afección, e que eu quería que se quedasen o estrito número de porcos capaces de sobrevivir nos poucos fraguíos que quedan. Os xustísimos: poucos, moi poucos.

Certo sorriso de  conmiseración deu en apousarse nos beizos dos concurrentes. Non sei que cara lles quedaría se poidesen ver hoxe o lamentable espectáculo do Sistema Dunar de Vilarrube fozado en boa parte ate a destrución e coa area dos moderróns  esposta ao aire da erosión. A mesma que mirei hai tres días e que ilustra esta reportaxe. Unha desfeita total.










Sen dúbidas, un atentado ecolóxico con todas as maldiciós. ¿Como explicar e defender que existan razoables normas restritivas, con punición económica, que impiden aos seres humanos andar pisando os areeiros e se lle consinta ao porco a carta branca da desfeita total e impune? ¿Que diríamos se tal   provocase un quad? ¿Como xustificar diante dos propietarios de cans a prohibición de pasealos, mesmo á cadea, e deixar campear libremente ao porco? ¿É que alguén é tan inxenuo coma pra pensar que se o porco ule un niño de alexandrinus non vai papar os ovos ou os noviños?¿Que se busca co consentimento libertario e biocida de  tan enorme cantidade de porcos? ¿Quen o entende?



Baixara este día  a Vilarrube pra documentar a pervivencia da orquídea Ophrys sphegodes que se daba en cantidades notables, a centos realmente, polas dunas de Vilarrube. Baixei no tempo de poder ver algunha delas,  en moderróns onde de sempre as tiña controladas e moi accesibles, pois ben:  ¡¡¡non dei con nengunha!!!. O porco tiñaias papadas todas. Todas. Onde estiveran, só había fozadas e fuciñadas. Na hora a poboación de sphegodes de Vilarrube pode darse por desaparecida. Sinto ter que escribilo. Sinto ter tido razón. Poucas, moi poucas han de quedar, se é que queda algunha. Convido a quen queira: autoridades, ecoloxistas, periodistas, naturalistas... a se daren unha volta por Vilarrube e poderme ofrecer a ledicia dun desmentido, mesmo sexa cun par de pés de sphegodes. Ou cun só.


Arriba fica a testemuña gráfica de dous pés de Oprhys sphegodes torados polo porco. A seguir irán  tres imaxes co testimonio incuestionable de outros dous exemplares de orquídeas, Dacthylorryza elata neste caso,  lañadas pola súa dentame: apréciase perfectamente a fuciñada exacta na terra. Todas elas van documentadas  nos sistemas dunares de Vilarrube e Valdoviño en anos pasados e andaban nos meus arquivos buscando a ocasión da denuncia testemuñal. Velaí a hora. A triste hora.


E loxicamente a praga do porco está a azoutar a totalidade da xeografía da Galizia: quen ande polo monte debería de sabelo. Sirva como exemplo a seguinte observación de Xermán García Romai,  publicada no seu bló Natureza Dixital, co gallo de ter documentado a presenza dunha pequena colonia de Lycopodiella inundata, un pequeno parente das huperzias e os felgos, considerado pola lexislación galega  "en perigo  de extinción": "Pero non só eran as repoboacións forestais, que xunto á seca dos terreos para implantación de cultivos e a construción de parques eólicos son a causa da maior perda de turbeiras na Galiza, as que ameazaban aquí ó licopodio das brañas. Tamén, a procura de tubérculos por parte do xabarín, escarvando entre esta pequena poboación de fentos, estaba a destruí-la planta." (Ollar).

Para amosar e non aburrir debería abondar.



Certo que o porco non é unha especie invasora e que de sempre tivo presenza histórica na Galizia. Animal totémico celta, símbolo da famila Andrade que deixou a súa sinatura escultural en tantas paredes do país e cabdal de lendas, contos e tradicións, o porco é, e antes ca vaca,  o grande totem histórico da Galizia.

Non entrarei a analisar as causas do seu declive histórico. Faría esta entrada interminable, pro debe de saberse que a mediados do século pasado o porco non tiña presenza nengunha ao noroeste do Noroeste.  Era  unha especie lamentablemente desaparecida, coma o lobo ou o loberno.

Non entrarei tampouco a comentar acó as causas da súa moderna aparición exitosa. Quede pra outro debate, pro si deben de saberse algunhas cifras que non son de dominio público, mesmo non son de manexo entre a xente que se di informada en temas medioambientais.

Fagámonos unha pregunta moi sinxela: ¿Cantos porcos haberá por Galicia adiante? ou se recoñecemos a imposibilidade de dar cifras obxetivas, busquemos datos certos: ¿Cantos porcos se cazan, legalmente, cada ano? Pensádeo e darvos unha resposta, como se fose un xogo. ¿Cántos?


Supoño que xa teredes a vosa resposta. Eu direivos a que elaborou Miguel Angel Romero en 2010 con datos obtidos do Servicio de Caza e Pesca Fluvial da anterior Consellería de Medio Ambiente da Xunta de Galicia.  Amarrádevos os machos. 

Na tempada 1998-1999 abátense 3.262; na 1999-2000, 2883; na 2000-01, 1603; na 2001-02, 3173; tempada 2002-03, 3.501; na 2003-04, 4.085; na 2004-05, 3.785; na tempada 2005-06, 4.079; na 2006-07, 6.454; na tempada 2007-08, 7.766; na 2008-09, 8.948; na 2009-10 10.009.

O que nos ofrece pra a década estudada a cantidade de ¡¡61.130!!. Poñer vós os calificativos. A min dáme medo.
Cifras que demostran un progresivo e continuo aumento da poboación de porcos chegando na actualidade á cifra, que non poiden confirmar, de perto dos 12.000 porcos por tempada. ¿Onde iremos  parar?



Loxicamente nestas cifras non aparecen os atropelados por Conselleiros, Presidentes da Xunta,   e automobilistas do común, que, de sumar un porco morto por incidente,  elevaría a cifra notablemente. En efecto, os datos por accidentes causados por animais, 80 de cada 100 son de porcos, tan só no ultimo ano de 2010 e en datos da Dirección Xeral de Tráfico na Galizia, son de ¡¡2.700!!

Non direi máis. Os datos e as imaxes son  elocuentes dabondo. Só falta que a Administración, as Sociedades de Cazadores e o  Movemento Ecoloxista adquiran conciencia, como xa fixo a sociedade galega, de que o porco é unha praga que convén coutar urxentemente. Moi urxentemente.

A biodiversidade botánica da nosa bisbarra está en perigo extremo de extinción.  Ás causas que o Ministerio do Medio Ambiente sinalou pra urxir unha protección da nosa botánica e declarala "de importancia excepcional para la conservación de la biodiversidad" no ano 2004, a saber: obras de acondicionamento turístico, repoboaciós e gandeiría asilvestrada, agora engadíuselles, dun xeito inesperado   tan só hai dez anos, a devastadora praga do porco bravo. Desgraciadamente, non esaxero: un paseo polo monte ou polo areeiro de seguro volo confirmaran moito mellor ca as miñas palabras.

Non me creades, desconfiar de min e ir mirar Vilarrube, daquela veredes e creeredes por vós mesmos.

Con máis desesperación ca espranza  van hoxe armadas estas verbas, que se  sinten alporizadas e confusas, apuradas e doídas, remexidas e escasas, vehementes e enfáticas, e por tal, por resistir ate acó a súa lectura, mil gracias mil, miñas e meus.

Agardemos ca un raio de cordura brile aínda na intelixencia humana. Servidor pouco máis pode facer por prender esa luz. Nen ten poderes, nen medios, nen xeitos: só vos ten a vós. Repeniquemos entre todos este laio de flores dende o outo e claro campanario das nosas concencias. Que chegue lonxe e iluminen o coñecemento de quen teña poderes, medios e xeitos.

A mandare.



Achegos:
a) Datos de caza de xabarins en 2008. Premer.
b) Abundantes datos para tomar desta páxina de cazadores.Acó.
c) Achego sobre os accidentes provocados polos porcos, Acceder.  e tamén acó. Ver
d) Interesante, máis polos comentarios, pra coñecer o pensamento real dos cazadores sobre o tema. Premer
e) A paxina de Vertebrados Ibéricos, sempre con moita información, sobor da bioloxía do porco. Clic.

30 comentarios:

  1. É a primeira vez que vexo expresado en palabras alleas o meu pensamento con tanta exactitude. Subscribo todas e cada unha das túas palabras. É máis, quizá sexa arestora o maior problema ambiental que temos (o do caranguexo, que tamén ten tela, está moito máis localizado e non ten unha repercusión tan global).

    Pero seguimos erre que erre, como se fose un tabú do que non se pode falar. Hai un tempo empreguei o termo "praga" para me referir ao Xabalí nun foro ornitolóxico, e algún case que me corrixía por usar esa palabra.

    Na nosa Frouxeira, a poboación nidificante de algunhas aves está severamente ameazada polo porco bravo, pero ninguén parece tocar ese tema, entretidos como estamos con asuntos doutra índole (que vamos obviar). Parece ser que cando hai batidas no coto de Narón-Valdoviño, os porcos baixan á canaveira, onde escapan dos cazadores. Evidentemente na temporada de nidificación non queda polo ou ovo con vida. Podería dar algún dato pero non quero enrrollarme. Pero a este paso podemos considerar a Galiña de río coma ave de inminente extinción, por exemplo.

    Hai que empezar a barallar, desde o movimento conservacionista, a posibilidade das batidas en humidais protexidos. Non hai outra alternativa.

    E o as prantas que citas paréceme algo tremendo. Seguro que algún entomólogo había de aportar datos de insectos (ou larvas) afectados polo Xabalí.

    En fin, eu estou moi indignado con este tema e a pstura dalgúns ecoloxistas (hoxe mesmo na SGHN tiven unha breve discusión sobre iso). E, repito, TOTALMENTE DACORDO CONTIGO, RAFA.

    Un abrazo.

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Boas Xabi...
      ...os ecoloxistas que defenden a plaga do porco deben ter unha formación exclusiva nas películas de Walt Dysney ou descoñecer a realidade...nen andan monte, nen se informan como é debido...

      ...dende logo que o tema das plantas, sen énfase, é gravísimo...as que citei podes engadir todas as orquídeas e a Fritillaria lusitánica...

      ...dende logo que larvas e pupas de insectos estarán afectadas...

      ...o de Vilarrube e para ir a miralo e chorar...convida aos escépticos, ide dar unha volta polo marouzón e verás...as miñas fotos non fan xustiza...

      ...dende logo a nosa bisbarra é das máis afectadas, nos foros de cazadores, onde andei a mirar pra me informar, citana coma unha das de maior abundancia e contan que o método dos Tecores locais de caza a trailla e exclusivamente abatindo grandes machos, fomenta extraordinariamente a proliferación dos porcos...non sei...non son cazador, escribo do que lin...

      ...o que non ten dúbida é que no eucolital non poden atopar mantenza pra tanto animal e así dan en críar nas lindes do eucolital...ao pé da miña casa, nun grande silveirón que houbo criaron hai catro anos dúas porcas,unha delas que non tiña moi bon carácter, e defendía aos raións agresivamente, (os veciños chamábanlle " a mala"), atacou a unha muller e a súa cadela e deixou ferida a esta última...o concello veuse na necesidade de segar e limpar o silveirón...

      ...en Cedeira, pasean polo paseo marítimo e este día andaron un par deles no aparcamento dos coches da miña rúa pois vivo na estrema da vila...

      ...e coma estes mil e mil contos dos porcos, alá onde andei por Galizia adiante ( A Chá, A montaña luguesa, O Macizo ourensán, a Enciña Da Lastra...)todas as xentes do monte temos a mesma opinión: é unha plaga que hai que coutar xa...en todas partes a sociedade ten a mesma opinión: faltan a Administración, os cazadores e o ecoloxismo que parecen vivir en particulares e waltdisneanos mundos de Yupi...

      Outra aperta para ti Xabi, a ver se lles damos aberto os ollos aos pechados.

      Eliminar
    2. Pois amiguiño se non das datos, isto convértese nun acto de fe. Non atopo na bibliografía especializada referencia de danos de xabaril sobre poboacións nidificantes de aves (o cal por certo sería de moito interese para eses ornitólogos que dis).

      Eliminar
  2. Pouco máis que decir me queda, totalmente de acordo, é un tema que me preocupa, e moito, fai tempo veño marcando discretamente a localización dunhas poucas orquideas pola praia de Esteiro, o resultado xa o mencionas sobre estas liñas unha desfeita que ten por resultado:
    O. sphegodes 2010---42 pés 2011---26 pés 2012 nin o primeiro
    O. apifera 2010---12 pés 2011---1 pé 2012 nin conto con ela.
    P. bifolia 2010---8 pés 2011---5 pés 2012 4 pés (este último pé non parece que fora o porco)
    S spiralis ou non lle gusta ou non deu con elas e mantense preto do cento.

    A carga de porco, polo menos no Ortegal está moito por riba do que os nosos ecosistemas poden resistir.
    Parabéns pola entrada Rafa acó tes outro totalmente dacordo contigo.

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Moitas gracias por datos tan reveladores...só aqueles que non andan monte e miran o mundo desde os seus prismas poden dicir que o porco non é un problema...

      ...ao mellor ten razón Xabi Prieto: é o maior problema ambiental da actualidade, e dende logo o máis violento, perigoso e destructivo pra a diversidade botánica...

      ...¡¡e está a pasar en toda Galizia!!...

      ...non sei ao mellor as Asociacións ecoloxistas por unha vez poderían unirse e presentar unha denuncia ante a Fiscalía de MEdio Ambiente...alaguén: Autoridades ou Tecores se teñen que facer responsables...

      ...non parece razonable que se no teu coche particular tes un dano producido por unha invasión do porco da vía pública, non teñamos un resarcimento por invasión e destrozos en espazo público natural...é unha idea que acó queda.

      Unha aperta, Toñito, subo ao monte, pesia ao día tan pecho, de seguro a ver máis e máis fozadas.

      Eliminar
  3. Téñoos visto con moita frecuencia polo areal de Meirás, e dou fé do arrase que provocan. Os datos e imaxes que achegas non deixa lugar a dúbidas sobre a devastación que carrexa a superpoboación destes animais. Como ben dis é urxente o control desta especie, se queremos seguir conservando a nosa biodiversidade. Bo día Rafa

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Bó día tamén pra ti José Ramón...imos ver se entre todos podemos ir facendo concencia...as xentes que andamos o monte con ollos de naturalista sabemos ben, por telo ollado tantas veces directamente, a gravidade do problema. É urxente, moi urxente, unha reacción decidida, intelixente e precisa que lle de unha resposta satisfactoria a este grave e complicado problema. Imos ver que pasa. Compre estender a idea certa da grave destrucción medioambiental que o porco anda a provocar.
      UNha aperta.
      PD. xa cho dixen no teu bló, benvido de novo ao mundo bital...botabaseche de menos...e a entrada moi oportuna e interesante.
      Unha aperta.

      Eliminar
  4. Nunca tiven esa experiencia de que alguén me reprendese por usar a palabra PRAGA para referirme ao porco, polo tanto éme imposible consideralo un tabú. Que o porco é, duns anos para acó, unha praga (alomenos en ferrolterra, non podo falar doutros sitios pois non o sei)é algo EVIDENTE.

    A solución, non a sei. Pode que algunhas batidas controladas servisen para diminuir algo os danos...

    Toño, noraboa pola iniciativa de marcar e contar os pés de orquídeas. A diminución das mesmas é algo que veño observando dende hai uns anos tamén en Morouzos, e tamén debido ás fozadas. Unha pena que non se me ocurrira facerlles recontos...

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Boas Elisa...benvida a nómina de comentaristas...

      ...a solución pasa por controlar o número de porcos e as decisións ao respecto tenas que tomar a Autoridade competente na materia...pro que dúbida caibe que unha acción conxunta das asociaciós ecoloxistas e naturalistas urxindo as autoridades a encarar as medidas pertinentes, sería unha primeira acción moi necesaria...imos ver se calla.

      ...tema ben diferente é que aínda existan ecoloxistas que consideren insuficientes o número de porcos, deben de vivir nun mundo aparte ou non saír nunca do seu gabinete de cervexaría, con darse un paseo polo monte. ou pola rede pra se informar dos sistemas de caza, comprenderían que estamos diante dun problema ecolóxico-naturalista de primeira... polo que respecta a Costa Artabra, sen dúbida o máis dañino, nós que andamos monte sabémolo ben...

      UNha aperta, non perdas as mañas e segue a darnos as túas opiniós, fan moita falla.

      Eliminar
  5. Podo falar de orquídeas arrasadas en Begonte, centos de pés das tres Serapias que hai no país, e da desaparición de moitos bulbos de distintas Orchis na Serra da Lastra producidas pola fozadura dos cochos. Son omnívoros e todo é comida para eles e o monte descuidado con moitas zonas de leña é bon lugar para criar e defenderse.
    Pero tamén direi que os porcos bravos máis daniños son todos aqueles que pensan en explotar ao máximo aínda que todo fique arrasado e estes andan máis polos despachos.

    Parabéns Rafael, un luxo as túas entradas.
    Xisbe

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Olá Xisbe...benvido...moi obrigado por ese par de testemuñas que veñen a confirmar a extrema gravidade do problema...das serapias de Begonte nen idea, pro da Enciña da Lastra, este mesmo ano na Semanasanta, no alto da carretera que pasa a San Mateo, xusto ao pé dos fermosos Penedos de Oulego, nós mesmos, testificamos a desaparición de varias Aceras que tiñamos localizado (e outras tantas Orchis). As fozadas do porco tiñan esbandallado cerca de cen metros lineais de monte. E igoal en todas partes. Un problema real, grave e do que non se fala.

      A ver se rompemos entre todos este muro de silencio e obnubilación e somos quen de facer escoitar a voz da cordura entre os mandarines de garabata, gabán e moqueta e ao tempo entre o gremio econaturista, que parecería vivir ausente deste tema, e tamén das Sociedades de Caza que dende logo viven moi lonxe os problemas da biodiversidade.

      Unha aperta.

      Eliminar
  6. A todo isto, Rafa.... meu pai criouse no muíño das Aceas, sito na ría de Ferrol (meu avó era o muiñeiro). E para eles era CORVO MARIÑO. Supoño que para ti non deixan de ser uns iñorantes, non sí?

    E seguro que ún mariñeiro de Malpica ou de Foz há ter outro nome distinto. Pero se non atopamos algo que nos valla a todos, unha norma común non sei eu cómo coño nos imos entender.

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Vaia...nen de coña se me ocurriría pensar nos teus parentes, non sei como se che ocorreu a ti, nen en ninguén, coma nun iñorante por dicir corvo mariño...o que escribín é que o seu uso é a consecuencia de iñorar o nome de seu, que nalgún tempo debeu de ter de seguro tamén pola zona do Muiño das Aceas...a iñorancia do ser é unha expresión dabondo etérea coma pra pensar en personificala en ninguén...

      ...é dificilmente imaxinable nunha cultura tan apegada a natureza coma a tradicional galega nomear con un nome composto e tan pobre semánticamente, inexacto amáis dende un punto de vista zoolóxico: non cadra por nengún lado que as xentes da marea a unha ave de mar lle desen o nome dunha ave de terra...

      ...non hai tanto un mariñeiro de Cedeira partíase de risa a conta dun forasteiro que lle quixo correxir chíscala por corvo mariño...¡coma se se pareceran en algo! dicíame...e tiña razón...

      ...calquera filólogo, e falei con varios, entende que corvo mariño aplícaselle pola similitude incerta de cor, (por certo a única que teñen, no resto non se amitan en nada)cando xa os falantes teñen perdido o nome de seu tradicional, situación que nunha lingua tan deturpada e confundida coma a galega é moi frecuente...sirva coma exemplo que nunha recente entrevista cun eximio naturalista galego ferrolán especialista en bolboretas, este viña a poñer coma exemplo o caso de certo paisano da montaña luguesa que non comprendía o termo bolboreta, por que "acó lles chamamos mariposas", querendo dar a entender o eximio naturalista que o termo verdadeiramente enxebre era mariposa e non bolboreta, aportando como argumento de autoridade da voz dun paisano da montaña... situación que está claro que non era máis ca outro caso de devaluación da fala galega ocupada por un clarísimo castelanismo...non por iso se me ocurriría chamar iñorante a ese paisano... tristemente, ben sei pola miña propia familia galegomamante, e por min mesmo, o que é a fala castelanizada...

      ...pra nos entender abonda calquera nome, non necesitamos forzosamente un que sexa inexacto... pro pra ser necesitamos non iñorar os nomes que somos...a uniformidade é sempre empobrecedora... e cando cae nas entendedeiras dalgún forasteiro sabido e pedante, tal o que quixo dar leciós ao mariñeiro cedeirés, ridícula por non poder ser ofensiva

      ...use corvo mariño quen gostare, máis fagaio non iñorando que outros nomes, fermosos e suxerentes (o riquísimo campo semántico da coca de Cariño é pra comentar polo miúdo) son e están, aínda hoxe, e por vontade dos galegos que respetamos a fala devanceira, vivos e frescos, desexando seren empregados pra sentírense renacidos...

      ...ogallá todos cantos outros nomes de seu ten a chíscala pola costá adiante, fosen dados á luz do uso escrito e se aveñan daquela aos nomes patoula, mergo e carolo que xa figuran no Dicionario de Dicionarios, onde non dei atopado nen chíscala nen coca, pro non por non existiren: e só que os dicionarios iñóranas, nada saben delas e nada saberían se todos, por mal nos entender, désemos en usar unicamnete do triste e empobrecedor étimo corvo mariño...e seguísemos así a ser cómplices do fomento desa iñorancia...

      ... e pra máis: ben sei que ti tamén estás contra a uniformidade e a favor da diversidade...

      ...pois iso que unha aperta e non lle deas máis voltas, segue a usar do corvo mariño, que xa vexo é unha sensible patria familiar, que eu á chíscala non a deixarei de mao, por ser tamén pra min unha benquerida patria infantil...

      ...a ver esas cervexas, déixate caer polo País das Chíscalas.

      Eliminar
  7. Ben, ti segue co teu negacionismo (porque non deixa de ser unha forma de negacionismo o que fas desde o teu blogue, ao negar a validez do termo Corvo mariño). Non sei qué che dirían os filólogos cos que falaches. Eu, desde logo, fíome ao 100% do que diga un tal Miguel Conde (quizá a máxima autoridade en nomenclatura da fauna galega) que fixo un intensísimo e laborioso traballo por todo o país para intentar aclarar os nomes para as aves. E, casualmente, no caso de phalacrocorax coincide co mesmo nome proposto por Penas Patiño desde a SGHN. E non é outro que Corvo mariño. Por certo, un termo que xa aparece citado por Bernis (Diccionario de nombres vernáculos de aves 1994), onde afirma ter recollido ese nome nas provincias da Coruña e Pontevedra.

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Certo que seguirei coa afirmación vindicativa da chíscala, da coca e de toda canta rica diversidade vernácula exista e que o "negacionismo" uniformador, reductor e empobrecedor de tanta ilustre e moderna autoridade quere condenar ao oculto ostracismo literario.

      Certo que seguirei, non o dubides.

      Eliminar
    2. Corvo-marinho é uma palavra de ampla extensão na fala galego-portuguesa. Á hora de uniformizar a designação deste gênero, esta palavra composta pode ser válida. Contudo, quem está especializado no tema não terá problema em fazer uso do nome científico, do gênero ou a espécie, se quer ser mais concreto.

      A proposta que faz Rafa é a mais enriquecedora desde o ponto de vista da restauração e normalização da nossa língua. Ainda usando termos uniformizadores, para entender-se em determinadas situações, cumpre conservarmos o léxico local ou, de ter-se perdido o seu uso, recuperá-lo com a maior rigorosidade possível. Eu diria mais: devemos ir mais aló e esforçar-nos por conhecer o léxico que usam os nossos vizinhos.

      Eu, entre Catabois e Leixa, relativamente longe do entorno marinheiro, sempre escutei corvo-marinho ou incluso cormorão. A pesar disso, agradeço que a gente esse léxico que lhe aprenderam, ainda sabendo que não passa os "critérios" de uniformização linguística.

      Esta discussão lembra-me a trapalhada do padrão linguístico na fala, usado em administrações, televisões e demais. Porque é tabu usar os rasgos dialectais quando se fala para toda a população galega?

      Que pobreza! Quanta ignorância! Com o lindo que é saber de onde é uma pessoa só com escutar como fala...

      Então, para o gênero Phalacrocorax, a mim vale-me chíscala, coca, calilanga, canilonga, galheta, induro ou qualquer termo próprio do léxico do lugar que visite. Se vou além do atlântico e falo com algum brasileiro que os conheça como biguás, também valerá. Se não entendo, já pedirei explicações.

      Eliminar
    3. Obrigado e os meus respeitos por contribuir ao debate...se con educación e respeito, máis...

      ...canilonga sabía dela, máis calilanga, galheta e induro éranme descoñecidas...

      ...o de cormorâo estaremos dacordo que é un cultismo castelanista aferrolanado clarísimo...de corvo mariño non direi máis que o que dixen: paréceme un produto da iñorancia do ser quen somos, por moi estendido que se atope, que ben o sei...

      ...sI farei outra contribución: coca vai ser recollido por Constantino García en Cariño e Ares, un siñificativo pedazo de costá. Eu pensaba que nada estaba citado, pesia a ser termo, como dixen, dunha interesantísima familia léxica que incluie, como se sabe a tantos monstros mariños: a coca de Redondela, a coca ou tarasca de Santiago prohibida pola Igrexa no 1778, o vello cocatriz castelán pai do moderno cocodrilo, a coca ou bugalla dos carballos coa que se envelenaba o río pra coller as troitas, a perigosa patadoira de nocos e lubrigantes ou mesmo o coco dos terrores infantís. Velaí por onde podemos atopar unha porta o entendemento da posible marxinación culta dun termo popular, (coca), que, prohibiciós eclesiásticas en mao, poido irse devaluando, se non estigmatizando, por se considerare unha velenosa palabra demoníaca, pra finalmente acabare sendo sustituída pola inofensiva, inocua e baleira de siñificado, de corvo mariño. Está claro, é unha idea.

      O mesmo folklore de Cariño (coca e chíscala comportan, a canda a enxebreza do nome un aporte etnográfico dun valor indubidable que enriquece a semántica do termo)establece a correlación demoníaca entre coca e demo ao enunciar sen reparos: "Coca arriba, coca abaixo, vai o demo por debaixo" ¿Queda na cariñesa voz de coca a lembranza etnográfica do monstro mariño que, según a lenda, tiña apavoridas as xentes da Ría de Ortigueira e que para librarse del houbo que pedir a intercesión celestial de Santa Marta? Quen queira ver a "coca" de Ortigueira pode facelo na igrexa parroquial.Hai imaxen.

      Non se debe de desprezar e marxinar: na rebusca dos termos vernáculos da localidade, aldeia ou parroquia, fica aínda un trazo dun antigo mundo perdido, que só seremos quen de intuir, e na esprenza desvelar, se non damos en uniformar o idioma, a malpocada e fermosa lingua galega tan callada de recendos antigos, coa coreña coartada de nos facer entender: pra iso, ten razón vostede Galdo, xa se inventou hai un par de séculos a nomenclatura científica. Co uso e emprego das voces de seu, en troques, seguiremos a manter vivo o mundo que nos conformou e criou: o ser quen somos.

      E quede a cousa acó. Os meus respeitos e sgradecementos, señor Galdo polo seu contributo a este intercambio de pareceres.

      Eliminar
  8. Paréceme moi bem todo o que estades a dizer. Mas estades a desvirtuar totalmente o senso do meu comentário. Em nengum momento neguei a validez de termos locais (eu estou a prol da sua conservaçom, por suposto que si!!). Mas umha cousa é conservar e outra o emprego que se lhe dea. Porque se há um nome estándar para quasse cada espécie de ave galega nom é um capricho de catro "eruditos da cidade", senom umha forma de fazer da lingua algo práctico a nivel formativo e divulgativo. Ti, Rafa, podes usar o que che pete no teu blogue. E engado... é algo de agradecer ademais. Pero se vamos editar umha guia de aves de Galiza, por exemplo, é importantíssimo dotar aos leitores dumha referência doada de assimilar. Especialmente quando de leitores xóvenes se trate. Para mim o de usar os nomes latinos, tal como se fai habitualmente no mundo da herpetologia, ou da botánica, pode valer entre expertos, pero nom me comparedes isso coa comodidade que supom umha publicaçom de aves, onde se pode seguir a través do nome na lingua do país. E, para isso, hai que escolher umha.

    Nom me parece correcto, por outra banda, andar todos os dias despreçando aos que nom som "galegomamantes" e aos "eruditos da cidade". Já sabemos quém alimentou históricamente esse discurso e o que implicitamente conleva.... Hai moitas formas de faltar ao respecto, Rafa.

    PD: mentres nom lhe mudes o nome á cerveja (por menta ou sidra) ainda queda isso que temos pendente por Cedeira

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Nen lle hei de mudar o nome, nen lle hei mudar as esencias nen lle han de faltar petiscos...o que de momento lle falta é a ocasión...

      Se a min xa me parecía que tiñamos que andar concordando.

      En todo caso eu nunca escribin con ocasión destes meus comentarios eses entrecomillados de "galegomamantes" ou "eruditos da cidade" que ti das a entender sairon da miña mao e por iso, dende logo, non podo admitir que lle poidese faltar ao respeto a ninguén con expresiós que non utilicei. Usa as miñas propias palabras, Xabi: faime, e faite, ese favor.

      Ao contrario, penso ter escribido xa noutra ocasión que os neofalantes son xente da miña maior e máis outa consideración, pois neles vexo un esforzo, un rigor e un cariño á prol da lingua que tantas veces falta nos "galegomamantes"

      En canto aos eruditos, sexan da cidade ou do inferno, mentres non veñan abusando pedantemente do seu enciclopedismo, confundindo así erudición con sabiduría, benvidos sexan. Advertiríalles unicamente, por se misteriosamente se esquecesen, que xa nalgún verso do Libro do Tao se escribíu que o erudito non sabe nada.

      Miguel ten os meus teléfonos. Que chos pase e adiantamos eses trámites.

      Eliminar
  9. Rafa, intuo que cormorão é um castelhanismo, mas não só aferrolanado: também está aportuguesado. Os do sul também usam o termo, ainda que a palavra não foi incorporada ao corpus léxico de nenhum dicionário da nossa língua, nem no sul nem no norte. Isto não supõe nenhuma novidade, os portugueses são mui proclives a adotar castelhanismos no seu léxico.

    Xabi, a nível de divulgação neste caso podemos partir de corvo-marinho ou qualquer outra palavra que seja a que tem maior difusão. Aí levas toda a razão. Aínda assim, uma vez que miramos dum nome comum básico, com o qual todos ficam orientados, também é bom termos manuais onde se reserva um lugar a termos alternativos do nosso léxico, com geolocalização. Se me apuras, até gosto de ver as principais acepções em outros idiomas, para ver semelhanças.

    O problema pode chegar quando nos enfrontamos a termos onde o nosso idioma ficou completamente anulado pelos castelhanismos. Ainda sabendo que a palavra mais conhecida, usada por um 99% da população na Galiza, é um castelhanismo: acertaríamos usando-a por questões de praticidade? Eu opino que não é assim. Para mim, o melhor é restaurar o termo deturpado e informar sobre a existência do castelhanismo e a sua condição antinatural na nossa fala.

    Certo é que recompor corpos lesionados e enfermos não é tarefa fácil. O galego está parcialmente mutilado e parasitado. Será que necessitamos que algum erudito (mais de um)com cabezinha ajude a fazer as cirurgias que a língua está a precisar?

    Prefiro que me chamem Pablo ou Galdo, como gosteis. O de senhor resulta mui feudal para os meus ouvidos. Ademais, Rafa, são a parelha duma mestra que já foi (e será) companheira tua e, além disso, tio de uma aluna que ainda tens este ano pelas tuas aulas.

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Desculpas meu...non quería molestar co de señor... foi por cousa de que da túa escrita percibía eu un señorío que agora, ao sabere de ti, acredito.

      O de aferrolanado saíume tanto por teres citado a Leixa e Catabois, canto por servidor non telo escoitado nunca de ninguén por Galicia adiante.

      Dende logo quen veña a recompoñer a malpocada lingua galega, será sempre benvido, sexa erudito ou o que. En min non vai atopar máis ca un amigo e compañeiro, e dende logo precisamos de moita xente de estudo e saber, pro aínda máis, sabémolo, xente de pé de rúa que lles transmita os fillos o seu sentir en galego.

      Certo que o portugués anda callado de castelanismos e non sempre garda a palabra galega da que naceu (o portugués xa se dixo por xente de valía non nace do latín, naceu do galego), pro na hora compre botar un ollo ao sul, ao Brasil tamén, pra sentir tantas veces a enxebreza da fala nosa. Permíteme unha anécdota familiar. Preguntaba estoutro día na escola aos rapaces que cousa era unha cachoeira. A túa sobriña, por razós obvias pregueille estare calada.Ollaron pra min con rareza e falaron da cachola do porco e ainda doutras partes do corpo, por se ascaso. Cando a túa sobriña poido explicar que cousa era, xa se escoitaron voces: ¡vaia é unha catarata! Algún ca outro en troques sabía o que era caer a auga a cachón. Un pequeno fractal, velaí, da situación desta palabra na Galicia, que foi substituida, no mellor dos casos, por fervenza, termo que só alude a parte final dunha cachoeira, alí onde a auga parece ferver a borbollós. Queda moito traballo por facer.

      Non me enloro máis. Moito obrigado e saúdame á compañeira.

      Eliminar
  10. Não quero deixar de dizer que, falando de galego-mamantes e neo-falantes, em casos como o meu, o problema foi tardar muito tempo em ter interesse por mamar do leite que me correspondia. Sou neo-falante desde os doze anos, ainda tendo arredor de mim muita família paleo-falante. Agora, já com mais anos, sinto que perdi parte do meu ser ao não mamar o que me correspondia. A estas alturas é-me difícil digerir todo aquilo que deixei de aprender de pequeno. Porém, tentarei engolir todo o que vaia atopando no caminho. Meterei-lhe um "almax" a ver se o vou aturando...

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Todos os meus reapetos e admiracións, xa o escribin, pra os neofalantes. Aprender temos que aprender todos de todos. Por certo respondín amplamente o teu comentario anterior, pro de momento blogger, pesia a recoñecer que xa o publicou, aínda non o ten editado.
      Apertiñas pra toda a familia.

      Eliminar
  11. Bem perto da vila da sua família ela tinha uma cachoeira bem linda: a de Ogó. Um lugar com uma geologia e orografia das se intui o seu passado de mineração de ouro. Goiás, uma terra riquíssima e sometida secularmente ao domínio dos poderosos, antes pela mineração e hoje por outras formas de escravismo. Pouca vergonha.

    Com ela eu tive a oportunidade de reflexionar muitas palavras, especialmente quando chegou e não tinha interferências. Agora se nos está acastelhanando e acastrapando, em tempo record. Outro indicativo de que o galego está mutilado e parasitado.

    ResponderEliminar
  12. Obrigado...fun mirar no google pela cachoeira do Ógo...moito fermosa, abofé que si...e de paso dei un paseniño por Goiás.

    Pro o galego falaio moito ben e escribeio mellor: non somos quen de aproveitar a marabillosa oportunidade de compartir fala cos portugueses e brasileiros que chegaron acó: que tanto trilingüísmo ou polilingüísmo e non ofrecemos nen unha soa opción de aprender brasileiro, sendo como é unha lingua de futuro que vai ofrecer unha porta ao mundo a todos os galego falantes e que poderíamos aprender en catro sesións.
    Velaí unha das grandes eivas do sistema educativo na Galizia: esa porta que pechamos estando aberta.
    Eu non perdo a espranza: haberá que turrar.
    Saudiñas

    ResponderEliminar
  13. buenos Dias Rafael.Yo sigo esterilmente indignada con este temaPORCOS NA CAPELADA.El 16 de Mayo 2OO16, vuelvo a oir de la impotencia de nuestros minifundistas de CEDEIRA ante la dejacion de funciones de nuestros gobernantes,pues siguen mirando para otro lado, y los porcos arruinando sus sembrados.Paso por REBOREDO,para ver el camino original DOS ROMEIROS a SAN ANDRES,y veo ,que lo que hace un año sorprendia,y creia puntual, se ha convertido en una porcallada:manadas de cerdos sueltos a las orillas de la carretera.Alguien esta confundiendo REBOREDO y LA CAPELADA con MACONDO.AHORA NO SOLO CAMPAN PORCOS BRAVOS.AHORA CAMPAN PORCOS.Y no puedo creer que no seamos capaces de hacer algo mas que lamentarlo. No puedo creer que no podamos se certeros en la denuncia y en la accion,a la par que elegantes contra este DEJAR HACER de las autoridades.Esto no lo van a denunciar los vecinos,secuestrados por siglos de minifundismo social.ESTO ENCONTRAR LA FORMA DE RESOLVERLO TIENE QUE SALIR DE..¿DE AQUI,RAFAEL? DESDE EL CARIÑO,Y LA UNION QUIZAS, PARA DEFENDER A SERRA DA CAPELADA.O TERA QUE PASAR A VOLTA CICLISTA PERTO DOS MILLADOIROS, E CANDO SE MIRE DENDO ARRIBA VER ESTAS PIARAS DE PORCOS, E QUE O RESTO DO PAIS VEXA COMO PINTORESCO ESTE MACONDO -GALAICO?

    ResponderEliminar
  14. Gracias por comentar no blogue. Os meus respetos. Amañar ese tema dende as páxinas do blogue vai ser ben difícil. Supoño que unha acción de denuncia presentada en tempo e forma, e inescusablemente con base legal, no lugar oportuno, xa xuzgado, xa sanidade, xa concello, penso eu que sería o único camiño posible. Este blogue, asegúrollo, non ten capacidade legal algunha. Pense en todo caso que ao mellor o propietario dos porcos síntese co mesmo dereito a ceibar os porcos que os propietarios das vacas, dos cabalos ou das cabuxas. Que os porcos son máis porcos e fozadores, non o dubido, pero dificilmente van facer o dano ecolóxico das cabuxas por exemplo. Un tema complicado que só terá solución se un xuiz ou unha autoridade toma cartas no asunto. Eu sei que hai veciños da Capelada que non están a gusto cos porcos ceibos e mesmo pensan que afectan os seus intereses. Para algo están as autoridades.

    Saúdos.

    ResponderEliminar
  15. Gracias,Rafael pola resposta.Pedir disculpas por non ter enfriado o sentimento nin reflexionado e leido o que escribin sobre os porcos (os riscos do directo!).Os meus respetos polo blog, polo teu teson e bon facer.Sinto non me ter presentado o outro dia.Saudos

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Gracias a vostede, á serio. Todo o meu respeto pra quen se atreve a exercer a súa liberdade de expresión. Sempre preferirei unha voz sinceira e arroutada dende o fondo da ialma, a mil voceciñas amedrentadas polo deixa a ver que dirán de min. Tamén eu sonto que non se me presentará. Fagaio mañá, que celebramos a terceira xornada botánica de Cedeira, as doce na Sala Áncora.
      Saúdos

      Eliminar