Dos nomes da velutina

Meu ben querido ex aluno e sen embargo amigo Nés da Area,  acaba de enviarme, como resposta a un dos últimos discorreres, uns simpáticos mensaxes que me piden que escriba algo sobre... os nomes da velutina.

Quedei de pedra, claro. Os nomes da velutina? Pero cantos teñen? pensei ao momento. Teñen outros? Eu só lles sei o de velutina, recoñecinme algo avergoñado, pero... si  aínda o científico é Vespa velutina! pensei no tempo dun lóstrego. Os nomes da velutina? Que nomes? Non teño nin idea, confeseime. 

Mira Nés, non sei de que nomes me falas. Velutina e punto. Se os soubera podería escribir algo, pero non teño nin idea. Nés da Area, é cámara dunha produtora galega e anda todo o día dacó pra aló gravando noticias, se de sucesos, truculencias e ocurridos, a produtora parécelle  mellor que ben. Si, home, cada paisano ten un nome particular pra as velutinas.  

Téñenme mandado gravar ducias de niños de velutinas polas aldeas adiante e en cada unha, danlle un nome diferente: malandrina, parolina, vespusina, tirolina... todo nome de catro sílabas que remate en ina válelles !!. Nés da Area, sendo aluno meu de moi poucos anos,  concedérame a honra de ser seu público nunha función teatral privada na que co rigor profesional e a seriedade requerida demostroume ser un marabilloso mago ilusionista habelenciado pra desvelar realidades ocultas, mundos perdidos, presenzas  inesperadas. 

Polo que se vía non perdera as mañas. Os nomes da velutina. Nés, noutro exercicio de maxia simpática acababa de revelarme a existencia dun mundo léxico ata daquela inaudible aos meus  escoitares. En Galicia nunca fomos pobres en verbas. En outras cousas si. En amor do propio, un supoñer.

A nosa espaleada distribución de poboación afundida en vales escondidos, montesías esquecidas, parroquias afastadas e cosidas entre si por congostras, corredoiras e carreiros vellos permitiu que a lingua común que nos une, o galego idioma, a galega lingua, criase unha farturenta abundancia de voces diferenciadas, unha diversidade de nomes que xa amilagrara de vello ao Mestre Martín Sarmiento. 

Xentes do silvestre, herbas, flores, bicherías, paxaradas, leitares, escarabellos, paporroibos, carballos, saltaretes,  aigas... foron veciños cos que falamos sempre, cos que nos tratamos ao compás dos séculos andando os uns ao pe dos outros. Naquel tempo en que eramos rueiro, monte, area,  terra,  mar e  nubeiro. E construimos un idioma con miles de palabras de seu, de sons arrastrados no tempo, remorsos dunha historia, decires esquecidos, ecos do pasado, a memoria do que somos. Os primordios da fala. As voces dos seres naturais.

Así é que fumos e somos quen de cristianar de mil maneiras distintas a un mesmo individuo. Esta farturenta abundancia de étimos ten enamorado tanto aos seriosos lingüistas canto aos afeccionados as palabras, servidor un entre tantos ceareiros. Neste gusto a argallar coa lingua pra recrear un mundo de voces creativas e anovadoras que revertan luces de siñificancia sobre a realidade, aos galegos non sei eu se haberá por todo o mundo adiante quen nos poña a proa enfronte. En Portugal, esa benquerida patria do noso silabeante dialecto, tampouco. Escusas, prego, por tanto orgullo do noso.

Gústannos as palabras. A unhos argallalas, a outros degustalas, a outros colectalas. Os membros do servizo telefónico do 112 de Galicia, tal vez conscientes da súa privilexiada posición auditiva, coleccionaron un listado de voces diferenciadas  que nunha ou noutra ocasión algún paisano, ou paisana, usara pra chamar as velutinas. Nés da Area, de repente, revélame que posúe impresa en folla de periódico o listado completo das voces recollidas. Os nomes das velutinas. Alí estaban na pantalliña do móbil. Nunha chiscadela. Outra prestidixitación. Nés da Area, mago maior.

Velaí eles. Os nomes da velutina. Dende logo teñen todos a súa inventiva. Unhas veces derivada da tradición (niño da raza loba) outras da máis pura ideoloxía remanente (comunistas, soviéticas) ou do terror farmacrático (estatinas, ciáticas, ventolinas) a maioría da deturpación da voz orixinal (velutintas, velotianas, valvulinas, veluinas, vekutinas, etc); algunha de raíz  mediática amarelista (asesinas); non poucas do despiste xeográfico habitual (siberianas, colombianas, beduinas, ghalopinas africanisadas). Non faltan os nomes criados polo cabreo (africana de la hostia puta), nin os de difícil explicación (elviras); algúns predecibles (chinas, estranxeiras) e outros inesperados (avispas dos famosos) ou asombrosos (alienígenas). E son perceptibles tamén aquelas voces que se forman por mesturanza con outras, asimesmo modernas e adquiridas ao tempo ca de velutina nos mesmos medios mediáticos (vetolímicas, tal vez mesturanza con bulímicas). 

Quedan aínda no listado, acougando por un intérprete, moitas outras voces curiosas: brillantinas, bellotinas, besupinas, bertulinas...etc que dende logo parecen confirmar a tese de Nés de que toda palabra de catro sílabas rematada en ina, (porpurinas),  ou en asonancia en ia (velunias) é perfectamente útil pra chamar polas velutinas. Ao fin, ben o sabemos pra xente que aínda resiste vivindo na aldea e defendendo os modos tradicionais de vivir, máis rara, exótica, novidosa e asignificante resulta velutina, que a voz vetuleira, na que si supoñemos se debería escribir betuleira, poderíamos pensar que era afillada do costume do himenóptero de aniñar no alto das árbores:  betula ao fin é o latin de bidueiro.

Claro está que estas interpretacións personais son cuestionables e calquera pode discurrir outras que con certeza mellorarán as miñas en verdade, simpatía e xustiza.  Sería o máis normal. 

Ata ver o que, eu vou ir deixando xear arrimándome á caloriña da estufa por ver se aí, lonxe das friaxes dos noroestes, me vai dando o sono e vén a min un soño preñado de utópicas felicidades que dure ben de anos e ogallá que ao acordar pasara esta infausta década de pandemias, guerras, ameazas, futuros en negro, esperanzas lañadas  e almas abertas en canal e abrira os ollos nun mundo por fin civilizado e en paz ordeado por unha única Constitución nun Único estado mundial. 

O Estado Terreal. 

Posible é, probable non.

Adiante co Movimento Vitalista das Terras do Mundo !!

Durmir é necesario, soñar tamén.

Pode que no século XX houbera uns felices anos 20, eu non os gocei, sei que no século XXI estou a sufrir uns terribles anos 20.

E están encetándose.

Seguir a ser bos que guapas xa sodes. Non deixo de  gratificarme, agradecer e sorprenderme de que sigades aí.

A mandare.

PAZ  E  PALABRAS

nas tagheas a onde van os refugallos

busquei esa palabra que nos falta

no faiado, nos pazos, nos sobrados,

mergullei nas sombras das feridas

nas ruinas das casas deslombadas

nos campos polo lume combatidos

no sorriso de mamá que foi borrado

busquei esa palabra que nos falta

na mentira repetida a todas horas

no razonado balbordo incomprensible

dos que falan sabendo que non saben

busquei esa palabra que nos falta

  P ara saber que vivo e que respiro

A cada hora, cada canto, cada día

 Z umegan meus ollos o teu pranto

buscando esa palabra que nos falta 

(...que ninguén se confunda...o primeiro inimigo da natureza é a guerra...) 

buscando esa palabra que nos falta

Entre flores dun marmeleiro xaponés.

 

Meu ben querido amigo Pita de Moeche hai moitos anos que me regalou un marmeleiro xaponés, Chaenomeles speciosa, que asentei ao pé das lindes do tarrreo dándolle o labor de facerme de sebe; e alí foi medrando espaleado, en línea horizontal, apoiándose no cierre de canabeira. Hoxendía, moitos anos despois, ao chegar a primeira primavera dá en callarse de flores laranxas de maneira que dá xenio velo. Non hai chousura máis lucida e iso que en Galicia, cada sebe un paraíso, cada gavia un edén.

Ben entende calquera que con ambute de flores alumbrando á vez, o fungar e o zunir revoante de abellós, vésporas, abelliñas e moscas, deitadas no adentro de néctar ou pousadas nos aramios dos estames, armara o rosmor dun fondo de ondas vivas, un rumrrum baixiño, monótono, antigo, que viña brincando daló, dos campos da infancia que eu memoraba embobado naquel regreso ao adentro das lembranzas, montado nas alas dun marmurio do aire refeito dun fungor perdido, un ruxerruxe das horas que pasan e non saben volver.  

Non foron poucas as ocasións nas que andei ao seu redor pasmado pola moita xentiña que se chegaba cada día a cada hora a rechuchar zumes de zucre en flor. Algunhas veces facía fotos, outras deixaba ir os ollos a onde quixera ir a ollada. Imaxes gravei moitas, miradas gravei máis. As que acompañan este discorrer son algunhas moi poucas de entre tantas que se quedan nas memorias.

Ben sei que este marmeleiro é especie exótica, unha desas de flores grandes e rechamantes que tanto gustan e chaman da atención, pero a súa abundancia de mantenza pra bichería alada é tanta, que moito gusto me dá verlle extender seu mantelo laranxa pra convidar a almorzar, xantar, merendar e cear, a mesa posta, á xente do meu pequeno mundo e os seus arredores. Eu encantado. A bichería ben mantida e feliz, leda, moito leda.

Xente diversa que non está rexistrada nestas imaxes viña de cotío á festa de cor e sabor do meu pequeno mundo. De toda ela, a que máis ilusión me fixo foi unha esfinxe colibrí (lembrar) que tentei reter impresa nos circuitos da tarxeta de memoria. Algo poiden facer: un exercicio de captura, pero as fotos non foron gran louzo. Aínda así non me queixo. Se algunha vez volve pode que xa saiba algo máis de como poder retratala con xeito. A ver que vos parecen. 

Aí vos queda a esfinxe, que de cando en vez sempre hai quen a confunde cun bicaflor verdadeiro. 

Aí se vai quedando a cousa por hoxe. Curtiña e de pouca parola. Outros labores de escritura e edición, dos que pode que en breve vos poidades enterar, estiveron ocupando as miñas horas, que cada día son vintecatro e ningunha máis. 

Coma sempre, e de todo corazón, quedo ben agradecido por  vos achegar a visitar este pequeno mundo, hoxe fardado con flores grandes e rechamantes,  casa de pasto dos asombrosos insectos, eses aliados da vida, desprezados e temidos polos humanos iñorantes. Que son esmagante maioría. O que hai que vivir. 

Sede bos que guapas xa sodes.

A mandare.

PAZ  E  PALABRAS