Carozas do mar: pingüiniños nosos.

Chegan os temporais de inverno e chegan a canda a eles as xentes do mar de fóra. Van vindo a pasar os meses feros do ano en territorios máis mansos e de mellor acomodo. Xa andan algúns deles entre nós. As simpáticas carozas, Alca torda, a cousiña máis parecida a un pingüín que podemos mirar ao noroeste do Noroeste, xa anda pescando nas augas das nosas rías.

Vraneantes e aniñadoras nos lonxanos territorios do Norde, (Islandia, Escocia, Escandinavia... e algunhas na Bretaña) dan en baixar cara o sur para invernar en terras máis tépedas. Mesmamente varios milleiros pasan o estreito de Xibraltar, (as antigas columnas non do clásico Hércules senón do máis vello e céltico Berobreo, como deixou explicado Atistóteles) e acobíllanse no inverno polas costás mediterráns.

Entran daquela polas nosas rías, e é a ocasión de poder botarlles un ollo, se un ten a sorte de tropezarse con elas. As fotos que ilustran esta entrada son do ano 2006 no que esta noviña andou a pescar polo medio e medio da vila, entrepontes, senón de que habería eu de poderlle chiscar o ollo da cámara e facerme con esta media ducia mal contada de fotos.

De cotío andan polo medio da ría (en Cariño son mellores de ver ao pé do malecó) e se un non anda fornecido cuns bos prismáticos ou un telescopio terrestre, xa se lle pode botar unha area de sal, que non se che deixan ver.

A palabra caroza coa que se coñece a Alca torda en Cedeira debe de facer referencia ao seu aspecto compacto e recollido coma unha caroza dos piñeiros, nome xa propio de todo o noroeste do Noroeste, chegando ata Viveiro cando menos, para designar ao froito dos piñeiros.

Non se recolle este nome no excelente traballo de M. do Carme Ríos Panisse (1983) "Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. II. Mamíferos, aves y algas, Universidade de Santiago, Verba anexo 19" onde si se recolle o moito máis orixinal de aro ñopo. (E hai tamén onde e quen lle chama aro romeiro. Será por que vai e ven).

Aro, efectivamente é o nome máis habitual con que por estas terras se coñece, non a Alca torda, senon ao Arao común, Uria aalge. Aro ñopo non sei que senso poda ter. No Eladio Rodríguez recóllese o adxectivo ñopeiro, facéndoio sinónimo de arroubón, " raterillo que hurta cosas de poco valor". Non sei: como non roube o peixe das redes non imaxino de onde lle virá o alcume.

Recolle o traballo de Mª do Carmo Ríos outras denominacións para a caroza, chamándolle aro do patexo ou aro do patelo, referenciandoio así a un dos seus manxares predilectos: aquel crustáceo (Polybius henslowi, seguramente) que na nosa infancia tanto se usaba como abono e que tantas veces temos carretado para o tarreo para aproveitarlle as súas altas concentracións en cal, sosa e potasa, así como as súas poderosas cualidades desinfectantes, "por eso nunca produjo infecciones ni epidemias, a pesar del mal olor que despide al descomponerse al aire libre": o mestre Eladio dixit.

A caroziña non é unha ave mariña moi grande, 41-48 cm aprox., e coma todos os da súa xente é unha excelente mergulladora, podendo pasar máis de dous minutos e medio debaixo da auga, cousa que fai sempre que se sinte ameazada ou necesita pescar. É quen de baixar moi ao fondo, empurrándose coas alas que as manexa coma se fosen aletas de mergullador.

Voa moi ben e rápido con batidos fortes, con moita fogaxe, arrequecéndolle, e en terra camiñan balanzando as ás coma os pingüíns: daí que os franceses non dubiden en nomealo, e eu tampouco, como Pingouin torda.

Aniña nos cantís, en regañas, furanchicos ou peitorís e en solitario, non en grandes grupos coma os aros; e pon un só ovo. Disque ata os anos setenta deu en aniñar polas costás cantábricas, pero arestora a zona de cría máis achegada a nós son os territorios da Bretaña francesa.

O desastroso desastre do Prestige, de imposible esquezo, supuxo a morte de miles delas (2861 petroleadas, das que só 45 poideron ser liberadas), aínda que non tantas coma de seus primos os aros (Uria algeae), dos que se recolleron 4492 e só se poideron ceibar 112. E o aro para Galicia é unha especie en perigo de extinción da que só se censan 15 parellas nidificantes. Os humanos, ese virus.

E por hoxe aquí se queda a cousa.

Quedamos con vos agradecidos a linda caroziña e un servidor.

Saúde e sorte.

Despós de data: Ogallá este inverno teñades a sorte de poder botarlle un ollo a simpática caroziña. E levedes con vós unha cámara calquera: haberedes de poder facerlle moito mellores fotos das que eu fun quen de facerlle. Para máis o agresivo tratamento do fotoxó sei que non as mellorou nen pouco nen moito. Desculpas, prego.