Un ollo aos marouzós de Vilarrube.

Chegueime ata os marouzós de Vilarrube pra botarlle un ollo  á posibilidade de andaren os Charadrius alexandrimus apousados polas areas da praia buscando un sitio onde aniñar. Este ano, este aprendiz de naturalista, tivo a honra de ser convidado a colaborar co grupo de biólogos e naturalistas da SGHN que cada ano estudian e protexen ás poucas parellas de píllaras do marouzón que, heroicamente, contra perrumanos e incultura, aínda hoxe dan en aniñar nas nosas plaias.

A píllara do marouzón aniña e vive de seu en latitudes máis asuradas, pero unha pequena poboación,  dá en criar nos areeiros galegos; cada ano que pasa en condiciós máis lamentabeis e precarias, necesitando toda a axuda posible pra sacar adiante  as súas pequenas roladas,  moi especialmente nos nosos areeiros ferrolterrás e cedeireses onde elas van a menos e os perrumanos a máis.

Pensaba nos meus amigos mascoteiros, boa xente, cabal, caritativa, cariñosa cos seus familiares caninos, que desfrutan levando o seu can ceibo polas areas das praias. Sei que se souberan da ameaza de maltrato terrorista que o seu can supón pra crianza das últimas píllaras da nosa bisbarra non haberían de ceibalos polo areeiro adiante: son amigos dos animais. Iso aseveran.

Tamén sei que se o Serprona exercera de vez en cando a súa capacidade punitiva terían outra poderosa razón de peso pra comportarse con educación cívica e respeto á lei, cando menos entre o 15 de marzo e o 15 de xullo, período no que o plan galego de conservación do Charadrius alexandrinus ( Decreto 9/2014 de 23 de xaneiro) prohibe taxativamente os animais domésticos ceibos polas praias e areeiros. Sáibase.

Baixei daquela aos marouzós de Vilarrube pra ver de botarlles un ollo e de paso, mirar detenidamente a tona do areeiro, ouroverde de brión, por tratar de encontrar algún exemplar de Ophys sphegodes sp. araneola, a orquídea araña, que poidese aínda sobrevivir ás fozadas devastadoras e consentidas do porco bravo, ese gado de cazadores. Píllaras non vin nengunha, pero a mañá, sen auga e sen vento, deixouse camiñar amodo entre a tristeza dos esbandallos do chino do monte e as ledicias do gromar das primeiras flores. A linda paxariña, por caso, Linaria polygalifolia, alcumada.

                          

Afortunadamente algún ca outro exemplar da orquídea araña poiden ir atopando entre as desfeitas abundantísimas do mimado xabalí. Certamente moi poucos pés, cousa que, se non a coloca dentro das especies extinguidas neste areeiro, si as sitúa ao borde da desaparición. De momento algún exemplar resiste: por veces arrimado ás raiceiras doutras especies non gratas ao porco, Pancratium maritimum ou ammophila, por exemplo. Intelixente estratexia.

Había un par de anos que non entraba polos marouzós adiante. O respeto á feble vexetación do areal mantíñame prudentemente lonxe, non esculcando o territorio senón  cos prismas. Pero, a cada vez máis evidente degradación do espazo, a aparición de camiños anchos e profundos, antes inexistentes, e a evidencia de que fose como fose un deambular amoderado e atento, non habería de provocar a cenmilésima parte do dano que provoca un porco nunha noite, fornecéronme do atrevemento necesario pra  avanzar polos carreiros de area e entre as fozadas do porco, pra poder documentar doutra volta a degradación asombrosa dun biotopo extraordinario, protexido pola lei e abandoado pola autoridade.

Onde os meus ollos miraran vían unha desfeita. Mesmo arrimándose á liña da praia, a porca destrución facíase presente. Imaxinei que si unha noite o cocho ule un niño con ovos ou poliños tenros de píllara, dificil vai ser que non o deprede. Difícil. Alí en precario equilibrio de esmorrencia sobrevivían algúns pés de Oenothera stricta, unha das chamadas herbas dos burros, unha alóctona, que anos atrás víase medrar sen medo, en bo número, e agora estan moi diminuídas  por cousa do laborioso arador dos dous chavellos. 

Planta de linda flor, abofé, da cor do lume novo ao se encetar a abrir e dun amarelo absoluto na ofrenda da flor ao sol. 

As flores principian a deixarse ver e a fotoxenia maior das Reichardias gaditanas eran unha tentación permanente, á que non souben decirlle que non, e volvín a caer no pecado de retratar mal tanta fermosura, regalía pra olladas decaídas.

Entre desfeita e esbandalle, en ausencia visual das graciosas e delicadas píllaras, coas que tanto gosto conversar cos ollos calados, procuraba descubrir os trafegos e quefaceres cotiás da pouca xente que na hora se me facía presente. Este coleóptero, por exemplo, un scarabeidae, unha tropinorta, da que dubido a especie e non teño opinión definida entre hirta e squalida. Apoñería por esta última, en todo caso.

Abandoado da sorte, deitado entre os arrumbos da marea o cráneo dalgún mamífero, parece dunha touliña, esbrancuxado polo tempo e o salseiro, repousaba o seu soño de ausencias deitado sobor das herbas e os briós do areeiro. Olleino amodo, retrateino por todas partes por se alguén me soubera decir a especie concreta e alí o deixei, na paz, no seu campo santo de herbas molidas e felpas musgas.

Estoutro díptero, que non me deu outra oportunidade de gravalo, non sendo nesta mala imaxe ( que nen frontal, nen lateral, nen cenital, nen nada é), pero que ao mellor serve pra ter documentada a presencia desta mosquiña no areeiro de Vilarrube. Unha muscidae, diría eu, pero vaia vostede a saber.

Inquedo, esbarando nas areas, este pequeno escarabelliño tentaba gabear abrelado polos pequenos cabedelos que se forman nas praias, horrorizado da miña presencia que acababa de asentar a cueira na area.  Pequeno, negro e inquedo, non me foi doado meter en foco a este tenebrionidae, e, como me indica o amigo Damián Romai, con seguridade un Phylan gibbus, bastante común ao parecer.

Sentara á cueira na area, gafas aos ollos, pra poder observar con atención un borrón escuro que se movía calmoso polos talos da vexetación: unha larva de Timarcha gougeletii. Un dos escarabellos comúns, ben que non abondoso, dos sistemas dunares. Lento e calmo, dándome oportunidades de enfoque, poiden facerlle uns retratiños xeitosos. Moito obrigado.

Alí, entusiasmado, andaba  fotografando á larva de timarcha, cando un reclamo de paxaro, breve e prósimo, fixome mover a ollada na direción do son pra decatarme dun pequeno alustre marelo que aledaba o cume de area, recortándose contra o ceo chumbizo. Un precioso individuo de Motacilla flava, andaba a chamar polo amor dende a alcándara discreta dun marouzón de areiñas. Antes marchárese imos ver se nos deixa unhas fotos.

E pouco tardou en moverse pra tras das herbas e as areas, desaparecendo pola parte dabaixo do cabedelo. Gratia plena, miña costureira lavandeira. Que vaia ben. Imos facerlle outros clicliclís á larva de timarcha que por primeira vez a teño diante da cámara. Aproveita, Rafael.

Levanteime e, ao  erguerme, a lavandeira marela, que ou me sintíu ou cadroulle, levantouse do seu acobillo e mandouse pousar nas pólas máis outas e murchas dun trovisco, Dafne gnidium. Lindo perfil ofrecía ao lonxe. Unha ocasión. A ver se o podo rexistrar. A ver. 

Poidera ser un macho de flava chegando, ou buscando, ás súas zonas de crianza. Reclamando con forza. Chamando por algún amor que andara de arribada polo areal. Ogallá atope parella e críe nestas terras. O hábitat ben lle vale. Ogallá. É un dos meus paxariños favoritos. O seu frescor a limón maduro, adubando a tona do areeiro verdecido, entra no ollo, impronta ás lembranzas e alixeira as mañás ferventes. Sexa por moitos anos.

E non houbo queixa. Pesia a ser certamente mellorables, as imaxes, subexpostas, teñen un aire grato e transmiten, paréceme a min, algo da lizgaira beleza desta paxariña que non é moi corrente de ver. Pra os meus ollos cando menos.  Era hora de voltar.

De pasar ao pé  dunha fozada fresca, e de ir indo amodo de volta á casa. A tristura depresiva do esbandallamento do areeiro, ía refrenada pola lembranza da linda costureira lavandeira da cor do limón e a certeza de que cando menos case unha ducia de orquídeas araña seguían a levantar seu pequeno talo floral coma un símbolo da resistencia, tal unha bandeira de combate das últimas orquídeas, empeñadas en seguir enseñoreando as areas pesia ao desleixo de tantos e tantos.

As píllaras do marouzón han de andar a caer por acolá chegadas saberá dios de que fervente praia sureña, tal vez africana. Confío en poder velas tamén este ano.  E coa fe cega dos inxenuos crentes nas cousas marabillosas, espero ver criar e recriar as súas pequenas roladas nos nosos areeiros ártabros. Diolo queira.

Con esa confianza, pra axudarlles no que eu poda a sacar adiante á súa familia ando botando un ollo polos marouzós de Vilarrube.

Apertiñas totus meus.

Mil gracias mil.

A mandare.

Notas marxinais: Chino, aplicado ao porco, non é nengún exercicio de racismo. Simplemente é o nome tradicional, común e máis extendido, co que a xente de Cedeira se refería ao porco. Ao parecer a voz provén de certa raza de cochos, baixos, de patas curtas e fuciño revirado cara arriba, coñecidos coma porcos chinos, que eran os preferidos nas aldeas pra seren  cebados e aos que se adoitaba cruzar co porco do país (hoxe alcumados celtas) pra conquerir animais máis fortes e abondosos en carne. 

PAZ E PALABRAS