Mes de mobellas

As mobellas, Gavia sp., son un xénero de aves mariñas de latitudes outas que nos invernos adoitan baixar ate as nosas costás pra mellor pasar a tempada das friaxes e os anguieiros. Cada inverno, polas costás galegas temos a oportunidade de  poder botarlle un ollo a calquera destas xentes que, se un non anda moi atento e vai pensando noutras cousas, pode dar en matinar que o que acaba de ver navegando pola flor da auga pra se mergullar decamiño non é nada diferente dunha chíscala, Phalacrocorax sp.. Mesmo mariñeiros curtidos e retallados polas  cousas do mar dan en confundirse.

Non son moitos os exemplares de mobella, disque non chegarán a douscentos por todo o Cantábrico, os que baixan a pasar o inverno nas augas dos nosos mares, os  menos fríos  da súa zona de expansión. 

Nacidas e recriadas nas latitudes árticas de Norteamérica, Groenlandia e Islandia, onde pasan medio ano, desprázanse cara o  Báltico e o Mar do Norde. Ao chegare o cerne da invernía algunhas poucas déixanse caer polas ribeiras da costá  cantábrica. 

Excelentes mergulladoras (disque poden pasar tres minutos amargulladas) e rápidas nadadoras de profundidade, teñen un talento especial pra a pesca submariña, o que tamén axuda a confundilas coas chíscalas, Phalacrococrax sp., máis aínda porque ás nosas costás veñen coa súa  farda de invernía (moura, apardada, coa gorxa esbrancuzada, dándose un parecido  cunha chíscala noviña) tan diferente da fermosa e elegante maxencia da súa plumaxe de cría que só poderíamos disfrutar de poder ollalas durante o estío, alá nas lonxanas e brancas augas árticas dos días interminables.

Catro son as especies (G. stellata, G.immer, G. arctica e G. adamsaii) do xénero gavia,  gaivota en latín, que poideran verse polas augas galegas ao chegar o cerne das friaxes. Todas elas raras e escasas, e frecuentemente olladas lonxe de terra, non sendo G. immer, que parece ser  máis destemida e pode ollarse, un ano con outro, pescando entre os barcos ou as chalanas dos portos.

G. adamsii, a mobella do peteiro branco, é unha desas rarísimas observaciós que só moi de tarde e en tarde se poideran deixar ver. Unha lamberetada pra os afeccionados. En toda España (preciso, oportuno e documentado comentario de Toñito do Barqueiro, obrigado, meu señor) aínda non houbo quen gostase de tan saborosa lambada. 

As ilusiós fundadas no realismo confórmanse con poder botar un ollo, habitualmente de lonxe, a calquera das outras especies, ou con ter a fortuna de poder ollar ao pé do malecó algún exemplar de G. immer, a mobella grande, e así observar en directo o seu tranquilo navegar entre as galgas e o seu mergullar por baixo do casco das embarcaciós amarradas.

Os santos que van ilustrando estas verbas correspóndense cun exemplar de mobella grande observado en xaneiro do 2012 no Porto de Cedeira que adoitaba achegarse extraordinariamente ao cais e que andou pola ría unha boa tempada. Tiña algo averiado o ollo dereito. Ben se ve nas imaxes.

Servidor era a primeira vez que tiña tan diante de si unha mobella e aproveitou a ocasión pra contemplala amodo. Penso, non sei o que dirán os expertos en estatística, que o inverno do  2012 foi un moi bon ano pra poder disfrutar das mobellas.

Acredito  que certa mañá babuzallenta e húmida dun sábado do xaneiro que se foi, observei a unha delas pescando a canda unhas chíscalas, entrepontes do Río Condomiñas. No medio e medio de Cedeira.

Subín as rúas súpetas que levan a miña casa e pillei a cámara.  Baixeinas a brincos, empurrado pola présa e armado cun paraugas de sete parroquias. Busqueina con ansia pola marea  recelando  que  marchara. Alí seguía, a pescar, arrimada as paredes, na altura das escalerillas da Marina.  Opa Arena!

Achegueime con ansia e sixilo, a cámara preparada, o paraugas aberto loitando co aire e coa choiva, e alí, diante dos meus ollos, a menos de dous metros de nada, apareceu de repente cunha anácara no peteiro.

As miñas ansias de deghoado, o negro tremor do enorme paraugas e  aquela cámara escura apuntándoa, entráronlle nun alustre pola meniña do ollo, e instantáneamente, vista e non vista, a mobella amargullouse co cangrexo ben pillado en firme. 

Nen un clic.

Apareceu aló ao lonxe, no medio da ría, non direi que ríndose, pro si con cara de despreocupada satisfacción, petiscando -feliz- fresquísimo marisco cedeirés. 

Aboiando con displicencia, adicouse a compoñer tranquilamente a plumaxe e a refolgarse da dura xornada do día e dos arrepíos, sen dúbida terribles, provocados por un abrelado naturalista afeccionado posuído por unha empanada de paraugas e ao que, en xusto castigo por tanta pránghana, só lle permitiu facer un lonxano videomínimo da súa impudorosa hixiene corporal. 

Abaixo vai editado.

É a hora anual das mobellas. Se andades polos peiraos dos portos dando unha voltiña e ollades algo parecido a unha chíscala, que ao mellor amargulla coas azas un aquel despegadas, pensar se non andaredes a ollar unha Gavia immer, ou calquera outro dos seus parentes. 

Prestádelle a vosa atención: ao mellor tedes a sorte de encher o ollo cos indovindos mariñeiros dunha ave especial, unha turista invernante nacida nas xeadas augas árticas, nun coreño niño que seus pais fixeron non lonxe da marea pra poderen chegar a el decamiño e sen agobios, pois toda a celeridade e habelencia que teñen no mar tórnase en terra andares de zoupallón. 

Pensade que estades a ollar un dos reclamos de turismo de natureza que pode ofrecer o noso mar aos cada día máis numerosos afeccionados á contemplación das marabillas naturais, ergo a exótica familia ártica das gavias.

Nós, que podemos, fagamos turismo interior: viaxemos a Punta do Muelle.

Vaise indo hoxe abaixo esta entrada  a canda a marea que no punto enceta o seu devalar. 

Ogallá teñades sorte e en calquera dos portos do noroeste do Noroeste desfrutedes do tranquilo navegar de tan interesante ave mariña. En Ortigueira andaban esta mañá unha parella, un pouco lonxe de máis pra unhas fotos decentes; pro Alvaro Polo, ese prestixio, contounos que na súa pesqueira adoitan facer un percorrido habitual  entre o cais de recreo e o cortamar do pequeno porto ortegano. Por seascaso alguén quixer.

Aproveitade que anda encima o Anticiclón das Azores e ao mellor aínda nos regala unhas xornadas de luz e sol. Servidor non cre xa nos reis, nen sequera nos que foron Magos, pro aínda lle queda fe no Anticiclón Invernal das Azores, sáibase.

Mil gracias mil, miñas e meus.

A mandare.

Nota non tan marxinal: 

Vai nos achegos un preciso comentario lingüístico de Silverio Cerradelo a propósito da denominación galega pra o xénero gavia. Preciso, coñecedor, axeitado e nunca aburrido, non deixa curruncho por esculcar: nen as entradas do Dicionario de Dicionarios, nen a revisión do Dicionário da Lingua Galega de Isaac Estravís nen  tan siquera o barrufantemente chamado Grande Dicionario Xerais da Lingua Galega. 

Sendo o caso que coincido plenamente co que el pensa e ampliando pra máis o que eu dei averiguado sobre a cuestión,  recoñezo que sería pra min imposible de mellorar en nengún dos seus puntos, encarecéndovos daquela a lectura de tan interesante artigo, e xa de paso tamén a das outras seis Precisións ornitolóxicas que se inclúen entre os 156 artigos do apartado Un idioma preciso, do espazo dixital do  Servizo de Normalización Lingüística da Universidade de Santiago de Compostela.

Nen que dicir ten que un deambular lector por os outros 150 artigos non ha  ser tampouco tempo perdido.

Fé de verbas: coméntanme en privado que diaños siñifica esa expresión de Opa Arena! Naturalmente un non cedeirés. Opa Arena! é o berro de ánimo e apoio ca os siareiros do Clube Arena de Fútbol, berrábamos entre os anos 50 e  60 do século pasado pra apupar a nosa querida e groriosa equipa cedeiresa. Aínda hoxe, ese mesmo berro o usamos coma interxección exclamativa de ledicia ou ánimo diante dunha variada ceifa de circunstancias. Velaí.

Da galega fala cedeiresa van sacadas as expresiós abrelado (a mellor tradución ao dialecto moderno sería estresado), pranghana  (empanada mental) e deghoado (ansioso devorador de comida). Esta última poidera ser excrita sen a gheada: degoado, pro pranghana non me cadra de nengún xeito se escribo prangana. Ate parece unha verba moi diferente.

VIDEOSMINIMOSDONOROESTE TV

Mobella na Ría de Cedeira.

Achegos:

a) Un esudo da  precisión terminolóxica  en galego do xénero Gavia, por Silverio Cerradelo. Entrar.

b) Un interesante achego ás Precisións ornitolóxicas de Silverio Cerradelo, na páxina do Servizo de Normalización Lingüística da Universidade de Santiago. Ler.

c)  Festival de fotos, Gavia inmer en Google Imaxes: Ollar
d) Festival de vídeos: Gavia immer e Youtube.Ver.
e) Achego ao Boletín da SGHN Paspallás Nº 34 do 2002. Hai un documentado traballo, firmado asimesmo por  Silverio Cerradelo, que desmigalla polo miúdo o tema da nomenclatura galega das familias Gaviidae e Podicipadidae. Consultar.