En Carinno, gorullos á carón.

Pesia a garimosa e indíxena amizade con que os nativos de Cariño acollen a todos cantos forasteiros teñen o valor de achegarse a súa nordestada vila, o topónimo  non se desprendeu da facultade amorosa dos seus habitantes, proverbial sen dúbida,  senón dun antigo e supostamente primeiro poboador latifundista romano, Carinnus, que con moitas probabilidades adicaríase xa daquela á industria conserveira do peixe,  á súa salgazón e   transformación na famosísima e apreciadísima salsa garum, coa que todo o Imperio Romano aduvaba calisquer dos seus manxares, e  tiña na costá galega dos séculos II e III a máis importante rede industrial a nivel mundial da súa  elaboración: non existía ría ou pequena enseada galega que non tivese a súa fábrica de garum, que (...quen o dúbida?) era o mellor garum do mundo antigo. Calidade galega: ese as de trunfos na mao (...esa Danca!)   co que estamos, aínda agora, aprendendo a arrastrar.

Enténdaseme por que, xa que logo, e con todo o cariño do mundo, encetase esta entrada chamando Carinno ao noso querido Cariño. Cousas dun afectado pola Historia. Desculpas, prego. 

Por razós que non veñen ao caso dei en andar unha outravolta pola localidade que garda ao Cabo Ortegal. Rematados os engheinos que ate alá me levaron, fun dar unha volta pola praia da Concha, coa vontade de debagar os últimos raios do día entre as súas areas vermellas e na seguridade de que algunha xente de pluma e froixel andaría repousando á morna caloriña da última raiola do día.

Un pequeno grupo de seis gavitas, tamén chamadas garavitas, e por Cariño "ghorullos",  Haematopus ostralegus, andaba coma sempre repousando á carón da area e ao pé da marea. A luz era unha fermosura laranxa, o sol íase de cabeza ao trasmonte e a noite que xa se viña vindo parecía querer xear. A miña cámara, devagariño e como quen non quere a cousa, pediume facer unhas poucas fotos antes do sol  marchar, que sería logo.

E tiña razón. As garavitas (cando poñen o peteiro pra baixo parece que levasen garabata) son xentiña a que nunca ela lles tirara rexistros prósimos e a ocasión da luz doce, ben que pouca, parecía unha lambada de laranxada fotónica que o diminuto sensor da compacta quería degustar. Deille polo pau e deixeime eu tamén engaiolar pola posibilidade de extraer da luz do serán unha imaxe das gavitas cando menos linda e agradable, xa que de calidade non sería posible.

Na praia da Concha de Cariño raro se fai non lles botar un ollo aos gorullos. Eu penso que esta media ducia andan de garda invernal permanente e pouco se moven dela. Ofrecen así ocasión diaria de gozar das horas coa contemplación amodada e prósima da súa leda e fermosa farda, na que sempre ese ollo vermello da en suxerir lembranzas de pantasmas e avisiós.

De sempre foron xente a que me gustou mirar. Cando neno na plaia da Madalena de Cedeira, esa patria de xogos, daba en saber que chegaba o outono  verdá cando nas noites tépedas de finais de setembro ou primeiros de outubro sentía  dende a escuridade da miña cama, e  mesturado co frousar das arrotas,  o choqueletear cantareiro delas e dos mazaricos, que xa chegaran, eu que sabía de onde.

 ,

Agora sigo sen saber de onde é que veñen  cada outono. As garavitas crían en dúas grandes zonas europeas: as costás bálticas, noreguesas e do alto Mar do Norde, e nas amplísimas chairas da Rusia europea. Xente de amplitude de criterio: de mar a fóra e de terra adentro. Eu, ás que arriban por acó, supoñoias nacidas nas costás do norde. Pro seguro que algunhas ca outra chegan dende as estepas rusias.

Na hora á Plaia da Madalena, en Cedeira, non arriban, ou son moi raros  mazaricos e gavitas. Algunha ca outra pildoriña, xa pilros, xa píllaras; algún beirarríos; a colonia de papoias, Larus ridibundus, de toda a vida -entran xa pra xullo- as gaivotas de sempre; os gaivotos; algunha garza; algunha garciña, e de vez en cando algunha cousa extraordinaria que desfrutamos coa ledicia natural que producen as novidades inesperadas. Pro as gavitas que antes eran pan de diario fixéronse raras. En Vilarrube, pro caso, son mellores de ver.

Tranquilos e repousados, botando pouca conta de min que tampouco andaba cerca, adornaban a Plaia da Concha este pequeno grupo de noviños (son os que teñen un anel branco pola gorxa; de sexos non falamos: son pra min indescifrables) e veteranos, cando un fatico de gaivotas, escorrentadas por un perrumano e a súa familia se chegou a onde elas pra ver de alonxarse do can tolo e  do seu matrimonio esclavo.

E alí mesturadas unhas coas outras, as gavitas un aquel amoscadas, foron deixando pasar os últimos raios do sol, que pouco tardou en chegar ao trasmonte e mandar no fío da espiña da Miranda un relumbrón de ouro queimado que enchou o ceo de gloria e a terra de sombras de noite. O tempo do lus con fus principiaba.

Hora pra se recoller e gardar. Encetaba a xear coa primeira fuxida do sol. Hora da retirada. A luz e a caloriña eran idas. Hora da despedida. Das gavitas e de vós, miñas e meus, a quen as présas non poderán impedirme que vos dea as gracias máis sentidas dende a enorme distancia que hai dende estoutro lado da pantalla de vidro, que só polo aprezo se diminúe e  diloe en nada de nada.

Apertiñas.

A mandare.

VIDEOSMÍNIMOSDONOROESTE TV

Cegoña nalgún lugar da Chá.

Nota marxinal: Seguramente haberá que explicar a expresión Danca, que se usou no primeiro parágrafo desta entrada. Danca é o nome propio que en Cedeira se lle dá ao As de Ouros, en calisquer xogo da baralla. Descoñezo no punto se este mesmo apelativo se lle confire  nalgún outro lugar da Galizia. Pra o caso no Dicionario de dicionarios do Instituto da Lingua Galega non aparece. Pro iso non quere dicir que non debamos usar o misterioso nome de A Danca; ao contrario, por sabermos que ao noroeste do Noroeste, posición xeográfica obriga, se gardou un requintado tesouro semántico e expresivo da Lingua Galega, malpocada por maltratada e malusada, deberemos facer o esforzo de normalizar as nosas fermosas verbas. Xa o dixen noutra: mais que só sirva pra que o moderno percebeiro non sexa o legal e o percebelleiro tradicional o furtivo.

Despós de data: Paseando estoutro día polo malecó de Cariño dei en parolar cun vello patrón de pesca cariñés, xa xubilado que me revelou que o Haematopus ostralegus, corre por Cariño, eses son páxaros de inverno díxome, co gracioso nome de "ghorullos". Vén así a aumentar a lista de nomes vernáculos que  Cosme Damián Cousido nos envíou tan amablemente nos comentarios; e por outra banda deume a oportunidade, case me obrigou, a modificar o título da entrada e dúas líneas, pra acompasar as xentes  do noroeste do Noroeste coa súa fala natural. Saibase.