Non pretendo esmigallar nestes comentarios as razós da destemida tolemia invasionista que dun lado ao outro do planeta anda a producirse. As facilidades de comunicación internacional, unha economía da xardineiría cada día máis estendida, un abandono dos cultivos tradicionais e a irrupción de monocultivos intensivos, (aí están os eucalitos), a moda nefasta do coleccionismo e mascotismo exótico, as restauraciós de obras públicas, as medianas das autopistas... e tantas, tantas outras, ensambladas todas elas por unha mala e escasísima, senón nula, educación medioambiental provocaron que nas últimas décadas un rebumbio mesturador de especies diversas, de flora e fauna, por terra, mar e aire, invadisen e colonizasen espazos nunca antes imaxinados pola súa xenética primixenia.
Mimentas, tartarugas, cangrexos americanos, visóns, mapaches, peixes lúa, carpobrotus, loritas arxentinas, fungos de Oceanía,...e centos máis chegaron xa pra se quedar entre nós sen que se advirtan as posibilidades de poder parar esta destemida mesturanza.
Certo tamén que algunhas especies nosas, pénsese no toxo (lembrar) ou a Angelica pachicarpa (releer) andan a provocar situaciós económicas e ecolóxicas novedosas nas antípodas da nosa xeografía. Un mundo remexido e remesturado que se nos eidos culturais ofrece moitas posibilidades de diversidade (se non practicamos o papanatismo asolagador), no eido natural e medioambiental, anda a provocar unha apreciable e tráxica diminución da biodiversidade a nivel local e mundial.
Calcúlanse en cerca de 1500 as especies alóctonas, chegadas de calquera parte do mundo e dos seus cinco continentes, que engrosan, ben falado, o exército invasor. Certo que non todas posúen o mesmo grao de perigosidade mediambiental, nen presentan as mesmas dificultades e custos de erradicación ou no mellor dos casos de minimización de danos. Non esixe a mesma valoración a presenza puntual do inocente parrulo mandarino ca a proliferación praguicida do cangrexo americano. Nen a exótica aparición ocasional da seta fedorenta presenta a mesma perigosidade ca a asoballante e afogante invasión de carpobrotus e mimentas.
Problemática que, lonxe de diminuir, ano a ano medra exponencialmente diante da aparición de novas especies invasivas que andan a naturalizarse con total tranquilidade ao abeiro dunha inexistente conciencia social deste complexo tema.
Quixera hoxe exemplificar o que ate o de acó vai referido co caso curioso dunha planta a que lle sigo os pasos dende hai catro anos.
Imos con ela.
Corría o decembro do ano 2009 e servidor andaba a recoñecer as freixas escumantes do Río Umia ao seu paso polo Concello de Caldas, na fouce de Segade. O serán era escuro, frío e húmido. O río, logo dunha estensa tempada de choivas e agaceiros, fervía a cachón, ruxía como un trono rouco, alongado, incesante e do seu seo saía unha neboeriña callada e mesta, que cal mera mesta mollaba as roupas e anagaba as terras. Unha fermosura natural desafalazada, posuída da desacougante e atractiva beleza da violencia da Natureza desatada.
Non era polo ruído do cadoiro polo que ollábamos o río calados, era pola súa poderosa presenza de loucura espantosa.
Emocionados, enxordecidos, anagados e refriados fumos rubindo os camiños ate a estrada onde deixáramos apartado o coche. Un pouco antes de chegarmos, entre o pedregullo abandoado dalgunha obra pública, unha linda e pequeniña flor de agradables tons rosados, floreando abondosamente nun mato rastreiro de follas avermelladas, chamou da nosa atención e obrigounos a deter a nosa andaina por mellor saber dela.
Nun primeiro ollar éranos completamente descoñecida. Estábamos confusos. Parecía dende logo atoparse moi a gustiño nese hábitat degradado e pensamos nunha planta oportunista que tivera aproveitado con habelencia a ausenza doutras competidoras para prosperare con fartura e forza entre aquel deixado pedregullo de obra.
Dei en pensar, uns intres, que debería ser algunha planta propia do sur da Galicia que non tiña memorizado, pro parecéndome rara de máis (dende cando as plantas galegas florean en decembro?) matinei tamén se non sería algunha especie escapada dalgún xardín dalgún chalé, ao mellor de non moi lonxe.
Fíxenlle algunha ca outra foto e gardei nas memorias, na dixital e na neuronal, o seu aspecto e detalles por se se dera o caso de ser quen, algún día, de ampliar coñecementos sobre esa planta de tan folosiñas e lindas flores.
Unha moi querida amiga, con quen teño moitas débedas, regaloume nese mesmo Nadal a "Guía de Plantas de Galicia" de X.R. García, aumentando así os agradecementos debidos a súa xenerosidade sen tasa. Ilusionado coma un cativo co galano dun xoguete estimado e desexado, fun ollando durante días e días, e coa lentitude do neno lambón que teme se lle acabe o chiculate, as follas do libro unha por unha: demorándome nas imaxes, estudando a estrutura do libro, lendo de vez en cando algunha ca outra descrición, deleitándome coa amplitude do catálogo, examinando ao libro con algunha especie coñecida... e tropezando na páxina 105, ilustración 220, dentro do xénero Polygonum da familia Polygonaceae con Polygonum capitatum...a planta das ribeiras do Umia!! Albaricias!!
Un polygonum...curmán xa que logo do noso P. maritimum, tan abondoso en todos os areeiros do noroeste do Noroeste, do P. hydropiper que inza os camiños da fraga dos Casás en Cerdido ou do P. amphibium que fermoseaba a rexenerada lagoa de San Martiño de Mororuzos ate que desapareceu afogado polo potamogeton que recubríu a face das augas...e parente asimesmo de toda canta labaza hai e haberá.
Transcribo de X. R. García: "Florece en marzo-setembro (vaia, ninguén é perfecto), en bases de muros (ás veces recubrindo todo o muro) e lugares secos. Procede do Nepal e emprégase en xardíns. Hai tempo que apareceu naturalizada no norte de Portugal e desde alí estase a espallar lentamente polo sur de Galicia"
Xosé Ramón García, debeu de escribir este texto no 2007, xa que a edición que eu manexaba era de novembro do 2008. Consecuentemente en decembro do 2009 cando a fotografei nas beiras do Umia, P. capitatum andaba xa rondando Caldas: bastante máis ao centro de Galicia có Sur. Víñase vindo ao norde.
Prometinme que o día que tropezase con ela polo noroeste do Noroeste daríalle entrada no bló, pra deixar constancia documentada de que acadara as latitudes máis nortadas da Galicia, pra así acabar lindando, mar por medio, con Inglaterra.
Nesas andamos.
Volvendo estoutro día de Cariño de fotografar a pildoriña moura, Calidris maritima, xa chegando a Mera, pareceume distinguir, ollando de esguello pola ventaiña do coche e entre a vexetación do ribazo, as cores e as maneiras, puntillosas e abondosas, da P. capitatum, a migradora nepalí que coñecera en Caldas e que algún día pensaba que podería aparecer pola bisbarra.
Por seascaso, chegueime a Mera, dei volta e aparcando nun librado da casa de enfrente poiden ir certificar a presenza de Polygonum capitatum naquela rebordela da estrada. Alí estaba, feliz entre carpobrotus, hedras, mentas e algún ca outro pé de Geranium robertianum e asoballando aos careixós, Fragaria vesca, que parecen querer alumbrar.
Era o 20 de xaneiro do 2013 e pola firmeza e abundancia aseguraría que cando menos un par de anos levaba asentada nese mesmo ribazo. Ou se disemina nun alustre ou trouxérona pra adubiar o desmonte que pretendían consolidar co carpobrotus. Dúas invasoras e inzadoras no mesmo lote.
Nese mesmo ribazón, un pouco apartado do grupo principal, outros dous matos máis pequenos en extensión de P. capitatum floreaban poderosos, callados, mestos e afogadores de calquer outra presenza botánica e ameazaban con aplastar a todas as herbas veciñas, declarando así a súa condición de especie asoballadora.
Velaí nas beiras do Río Mera, no arredado noroeste do Noroeste, a presenza delicada e silandeira dunha nova ameaza botánica que sen facer ruído e parecendo non molestar chegou ate nós dende as lonxanas e exóticas terras dos Himalaias do Nepal, esa Asia marabillosa, imaxinada na literatura das viaxes nunca realizadas, da que ela si soubo sair pra chegar ate acó.
Lamentablemente arestora a magnitude e extensión do invasionismo alóctono acada unhas proporciós tales que o realismo impide considerar a posibilidade de desfacer o entorto. Debe de saberse que xa non nos queda máis opción que minimizar danos, procurar non multiplicar os efectos perversos de tanta diseminación xenética e na medida do posible frear a chegada de novas especies.
Non só por achegarse o problema a un tamaño e complexidade imposible de manexar sen un compromiso de inversión económico simplemente fabuloso, senón por non existir unha comprensión social de estarmos ante un grave problema medioambiental.
Ao contrario, a presenza de moitas especies inzadoras e invasoras é considerada pola iñorancia coma unha fartura de linda beleza: velaí os cartaces turísticos publicitarios da Mariña Luguesa nos que poñen a asoballadora e afogadora carpobrotus nun primeiro plano simbólico representativo das belezas naturais da Mariña.
Desvarío que só se comprende sabendo que caste política nos desgoberna e imaxinando que ante a desfeita urbanística case total da primeira liña da costá, o rechamante colorido invasor da flor do carpobrotus parece un reclamo máis conveniente que os cementerios de cemento de Barreiros.
Descontada de todo punto a posibilidade de retornar a un punto cero de enxebreza (se tal existise) e diante da expansiva aparición anual de novas especies invasivas, necesitamos unha conciencia social que impulse políticas medioambientais e lexislativas capaces de reducir danos e frear este desvarío louco de mesturanza destemida que inunda o mundo e pon en grave risco de sobrevivencia a numerosas especies e, particularmente, a valiosa e fráxil riqueza botánica da Costa Ártabra, a única considerada "de importancia excepcional para la conservación de la biodiversidade" de entre todas as bisbarras galegas analisadas polo Ministerio do Medio Ambiente.
Que non se nos esqueza.
En obriga con todos vós, miñas e meus.
A mandare.
Certo tamén que algunhas especies nosas, pénsese no toxo (lembrar) ou a Angelica pachicarpa (releer) andan a provocar situaciós económicas e ecolóxicas novedosas nas antípodas da nosa xeografía. Un mundo remexido e remesturado que se nos eidos culturais ofrece moitas posibilidades de diversidade (se non practicamos o papanatismo asolagador), no eido natural e medioambiental, anda a provocar unha apreciable e tráxica diminución da biodiversidade a nivel local e mundial.
Calcúlanse en cerca de 1500 as especies alóctonas, chegadas de calquera parte do mundo e dos seus cinco continentes, que engrosan, ben falado, o exército invasor. Certo que non todas posúen o mesmo grao de perigosidade mediambiental, nen presentan as mesmas dificultades e custos de erradicación ou no mellor dos casos de minimización de danos. Non esixe a mesma valoración a presenza puntual do inocente parrulo mandarino ca a proliferación praguicida do cangrexo americano. Nen a exótica aparición ocasional da seta fedorenta presenta a mesma perigosidade ca a asoballante e afogante invasión de carpobrotus e mimentas.
Problemática que, lonxe de diminuir, ano a ano medra exponencialmente diante da aparición de novas especies invasivas que andan a naturalizarse con total tranquilidade ao abeiro dunha inexistente conciencia social deste complexo tema.
Quixera hoxe exemplificar o que ate o de acó vai referido co caso curioso dunha planta a que lle sigo os pasos dende hai catro anos.
Imos con ela.
Corría o decembro do ano 2009 e servidor andaba a recoñecer as freixas escumantes do Río Umia ao seu paso polo Concello de Caldas, na fouce de Segade. O serán era escuro, frío e húmido. O río, logo dunha estensa tempada de choivas e agaceiros, fervía a cachón, ruxía como un trono rouco, alongado, incesante e do seu seo saía unha neboeriña callada e mesta, que cal mera mesta mollaba as roupas e anagaba as terras. Unha fermosura natural desafalazada, posuída da desacougante e atractiva beleza da violencia da Natureza desatada.
Non era polo ruído do cadoiro polo que ollábamos o río calados, era pola súa poderosa presenza de loucura espantosa.
Emocionados, enxordecidos, anagados e refriados fumos rubindo os camiños ate a estrada onde deixáramos apartado o coche. Un pouco antes de chegarmos, entre o pedregullo abandoado dalgunha obra pública, unha linda e pequeniña flor de agradables tons rosados, floreando abondosamente nun mato rastreiro de follas avermelladas, chamou da nosa atención e obrigounos a deter a nosa andaina por mellor saber dela.
Nun primeiro ollar éranos completamente descoñecida. Estábamos confusos. Parecía dende logo atoparse moi a gustiño nese hábitat degradado e pensamos nunha planta oportunista que tivera aproveitado con habelencia a ausenza doutras competidoras para prosperare con fartura e forza entre aquel deixado pedregullo de obra.
Dei en pensar, uns intres, que debería ser algunha planta propia do sur da Galicia que non tiña memorizado, pro parecéndome rara de máis (dende cando as plantas galegas florean en decembro?) matinei tamén se non sería algunha especie escapada dalgún xardín dalgún chalé, ao mellor de non moi lonxe.
Fíxenlle algunha ca outra foto e gardei nas memorias, na dixital e na neuronal, o seu aspecto e detalles por se se dera o caso de ser quen, algún día, de ampliar coñecementos sobre esa planta de tan folosiñas e lindas flores.
Unha moi querida amiga, con quen teño moitas débedas, regaloume nese mesmo Nadal a "Guía de Plantas de Galicia" de X.R. García, aumentando así os agradecementos debidos a súa xenerosidade sen tasa. Ilusionado coma un cativo co galano dun xoguete estimado e desexado, fun ollando durante días e días, e coa lentitude do neno lambón que teme se lle acabe o chiculate, as follas do libro unha por unha: demorándome nas imaxes, estudando a estrutura do libro, lendo de vez en cando algunha ca outra descrición, deleitándome coa amplitude do catálogo, examinando ao libro con algunha especie coñecida... e tropezando na páxina 105, ilustración 220, dentro do xénero Polygonum da familia Polygonaceae con Polygonum capitatum...a planta das ribeiras do Umia!! Albaricias!!
Un polygonum...curmán xa que logo do noso P. maritimum, tan abondoso en todos os areeiros do noroeste do Noroeste, do P. hydropiper que inza os camiños da fraga dos Casás en Cerdido ou do P. amphibium que fermoseaba a rexenerada lagoa de San Martiño de Mororuzos ate que desapareceu afogado polo potamogeton que recubríu a face das augas...e parente asimesmo de toda canta labaza hai e haberá.
Transcribo de X. R. García: "Florece en marzo-setembro (vaia, ninguén é perfecto), en bases de muros (ás veces recubrindo todo o muro) e lugares secos. Procede do Nepal e emprégase en xardíns. Hai tempo que apareceu naturalizada no norte de Portugal e desde alí estase a espallar lentamente polo sur de Galicia"
Xosé Ramón García, debeu de escribir este texto no 2007, xa que a edición que eu manexaba era de novembro do 2008. Consecuentemente en decembro do 2009 cando a fotografei nas beiras do Umia, P. capitatum andaba xa rondando Caldas: bastante máis ao centro de Galicia có Sur. Víñase vindo ao norde.
Prometinme que o día que tropezase con ela polo noroeste do Noroeste daríalle entrada no bló, pra deixar constancia documentada de que acadara as latitudes máis nortadas da Galicia, pra así acabar lindando, mar por medio, con Inglaterra.
Nesas andamos.
Por seascaso, chegueime a Mera, dei volta e aparcando nun librado da casa de enfrente poiden ir certificar a presenza de Polygonum capitatum naquela rebordela da estrada. Alí estaba, feliz entre carpobrotus, hedras, mentas e algún ca outro pé de Geranium robertianum e asoballando aos careixós, Fragaria vesca, que parecen querer alumbrar.
Era o 20 de xaneiro do 2013 e pola firmeza e abundancia aseguraría que cando menos un par de anos levaba asentada nese mesmo ribazo. Ou se disemina nun alustre ou trouxérona pra adubiar o desmonte que pretendían consolidar co carpobrotus. Dúas invasoras e inzadoras no mesmo lote.
Velaí nas beiras do Río Mera, no arredado noroeste do Noroeste, a presenza delicada e silandeira dunha nova ameaza botánica que sen facer ruído e parecendo non molestar chegou ate nós dende as lonxanas e exóticas terras dos Himalaias do Nepal, esa Asia marabillosa, imaxinada na literatura das viaxes nunca realizadas, da que ela si soubo sair pra chegar ate acó.
Lamentablemente arestora a magnitude e extensión do invasionismo alóctono acada unhas proporciós tales que o realismo impide considerar a posibilidade de desfacer o entorto. Debe de saberse que xa non nos queda máis opción que minimizar danos, procurar non multiplicar os efectos perversos de tanta diseminación xenética e na medida do posible frear a chegada de novas especies.
Non só por achegarse o problema a un tamaño e complexidade imposible de manexar sen un compromiso de inversión económico simplemente fabuloso, senón por non existir unha comprensión social de estarmos ante un grave problema medioambiental.
Ao contrario, a presenza de moitas especies inzadoras e invasoras é considerada pola iñorancia coma unha fartura de linda beleza: velaí os cartaces turísticos publicitarios da Mariña Luguesa nos que poñen a asoballadora e afogadora carpobrotus nun primeiro plano simbólico representativo das belezas naturais da Mariña.
Desvarío que só se comprende sabendo que caste política nos desgoberna e imaxinando que ante a desfeita urbanística case total da primeira liña da costá, o rechamante colorido invasor da flor do carpobrotus parece un reclamo máis conveniente que os cementerios de cemento de Barreiros.
Descontada de todo punto a posibilidade de retornar a un punto cero de enxebreza (se tal existise) e diante da expansiva aparición anual de novas especies invasivas, necesitamos unha conciencia social que impulse políticas medioambientais e lexislativas capaces de reducir danos e frear este desvarío louco de mesturanza destemida que inunda o mundo e pon en grave risco de sobrevivencia a numerosas especies e, particularmente, a valiosa e fráxil riqueza botánica da Costa Ártabra, a única considerada "de importancia excepcional para la conservación de la biodiversidade" de entre todas as bisbarras galegas analisadas polo Ministerio do Medio Ambiente.
Que non se nos esqueza.
En obriga con todos vós, miñas e meus.
A mandare.
Achegos:
a) "Plantas Invasoras de Galicia. Bioloxía, distribución e métodos de control." Por Jaime Fagúndez e Manuel Barrada e editado pola Xunta de Galicia no 2007. Un PDF de 200 pax. que convén ler e gardar no que se fichan algunhas (poucas) plantas invasoras na Galicia. Achegar.
b) "Atlas de las Plantas Alóctonas e Invasoras en España" Estudo amplo e moi documentado editado polo Ministerio do Medio Ambiente. Estudos, catálogos, atlas, fichas...Do mellor que eu coñezo. Imprescindible pra facerse unha idea cabal. Entrar.
VIDEOSMÍNIMOSDONOROESTE TV
Falcón vixiando o petoural da Herbeira
¡¡¡ O que non está indignado está corrupto!!!
Por hixiene democrática: a corrupción á ducha da prisión.
¡¡¡ O que non está indignado está corrupto!!!
Arestora 1.112.130 persoas levan asinada a campaña de petición de dimisión da cúpula do PP, iniciada polo cidadán Pablo Gallego García, que buscaba un millón de firmes.
Acadado nunha semán o seu obxectivo, a Marea da Dignidade segue a encher o mar.
Por se queres asinar e aínda nos sabes onde facelo, faino acó.
Unha pena, certamente, a proliferación de toda clase de especies exóticas invasoras, tanto prantas, como animais. Quizais a clave sexa, como dicías, a escasa ou nula educación ambiental. Fai pouco ainda tiven unha disensión cunha coñecida páxina web turística de Ribadeo na que se falaba de que as famosas uñas de gato serían unha especie invasora, pero que eran ben fermosas e que non farían tanto dano. É só unha mostra do que queda por facer.
ResponderEliminarUn pracer ler os teus artigos, coma sempre.
Saúdos.
Moi boas Enrique..descúlpame, prego non ter contestado antes, pro andei desconectado uns días: falla me facía.
ResponderEliminarA paixón que algunhas mentalidades mariñáns teñen polo carpobrotus non sei se forma parte do catálogo das noneducadas mentes, das maladías da psique ou das malformacións estilisticas que dan nen preferir a bonitura diante da fermosura. O certo é que por toda a MAriña adiante hai verdadeiros namorados da exuberante floración do carpobrotus. Entristece escoitar con que euforia falan do bonita e espectacular que está a Illa Pancha cando da en callarse en flores.
É o que hai unha mentalidade de xardineiro e non de naturalista.
Comprirá seguirmos a facer traballo de concienciación, amosando os perigos de tanta invasión. Non hai outra.
Unha aperta, desculpas prego.
Noraboa, Rafael, pola entrada, unha auténtica defensa da nosa biodiversidade. E outra especie que eu non coñecía. Outra tristeza tamén, cando a vexa por aí espallada (non sabe un se é mellor a iñorancia).
ResponderEliminarUnha aperta do teu amigo
Miguel A. Fernández.
Boas Miguel...agradecido meu, por eses parabéns.
ResponderEliminarVerdade é que sempre é máis tranquilizador pensar que se vive nos mundos de Yuppi, pro a realidade é que vivimos onde vivimos, e como e con quen vivimos, e mellor nos irá tendo coñecemento do que hai...sempre é preferible non vivir engañado: doe, pro é o primeiro chanzo da escada da liberación.
Sinte esta aperta.
Mirámonos.
Non sabía que esas setas estreladas e coloradas eran alóctonas. Téñoas atopado moitas veces polo monte. Canto se aprende neste bló!
ResponderEliminarPois sí, Fati, e ao parecer orixinarias, nada máis nen nada menos que de Oceanía, de onde chegarían ate nós viaxando, coma esporas, nas botas dos soldados australianos da 1ª Guerra Mundial, nalgúns fíos de importación ou mesmo en madeiras exóticas. Non hai unha certeza absoluta, de que eu saiba.
EliminarUnha aperta.